Ο σχηματισμός της γενικής πτώσης (κουίζ)

Ο σχηματισμός της γενικής πτώσης

Quiz

1 / 11

1. Η αυλή του ............... (το σπίτι)
   
   
   
2. Η αδερφή της ............... (η Ευανθία)
   
   
   
3. Η αγάπη της ................ (η μητέρα)
   
   
   
4. Το δέσιμο του ................ (ο Παύλος) με το φίλο του είναι μεγάλο.
   
   
   
5. Ο γάμος του .................. (ο Θανάσης) ήταν μεγαλοπρεπής.
   
   
   
6. Τα δέντρα του ............... (το άλσος)
   
   
   
7. Το σακάκι του ................ (το κοστούμι) είναι μπλε.
   
   
   
8. Η αλήθεια της ............ (ζωή) είναι μπροστά μας.
   
   
   
9. Το χρώμα του ..................... (το λάχανο) είναι μοβ.
   
   
   
10. Ο κόκκος του ................... (ο καφές) είναι πολύ σκληρός.
    
    
    
11. Η φανέλα της ..................... (η αθλήτρια) ήταν ιδρωμένη.
    
    
    

Λυσίας, Υπέρ Μαντιθέου (παράγραφοι 4-8)

Κείμενο

  [4] Ἡμᾶς γὰρ ὁ πατὴρ πρὸ τῆς ἐν Ἑλλησπόντῳ συμφορᾶς ὡς Σάτυρον τὸν ἐν τῷ Πόντῳ διαιτησομένους ἐξέπεμψε, καὶ οὔτε τῶν τειχῶν καθαιρουμένων <ἐπεδημοῦμεν> οὔτε μεθισταμένης τῆς πολιτείας, ἀλλ᾽ ἤλθομεν πρὶν τοὺς ἀπὸ Φυλῆς εἰς τὸν Πειραιᾶ κατελθεῖν πρότερον πένθ᾽ ἡμέραις. [5] καίτοι οὔτε ἡμᾶς εἰκὸς ἦν εἰς τοιοῦτον καιρὸν ἀφιγμένους ἐπιθυμεῖν μετέχειν τῶν ἀλλοτρίων κινδύνων, οὔτ᾽ ἐκεῖνοι φαίνονται τοιαύτην γνώμην ἔχοντες ὥστε καὶ τοῖς ἀποδημοῦσι καὶ τοῖς μηδὲν ἐξαμαρτάνουσι μεταδιδόναι τῆς πολιτείας, ἀλλὰ μᾶλλον ἠτίμαζον καὶ τοὺς συγκαταλύσαντας τὸν δῆμον. [6] ἔπειτα δὲ ἐκ μὲν τοῦ σανιδίου τοὺς ἱππεύσαντας σκοπεῖν εὔηθές ἐστιν· ἐν τούτῳ γὰρ πολλοὶ μὲν τῶν ὁμολογούντων ἱππεύειν οὐκ ἔνεισιν, ἔνιοι δὲ τῶν ἀποδημούντων ἐγγεγραμμένοι εἰσίν. ἐκεῖνος δ᾽ ἐστὶν ἔλεγχος μέγιστος· ἐπειδὴ γὰρ κατήλθετε, ἐψηφίσασθε τοὺς φυλάρχους ἀπενεγκεῖν τοὺς ἱππεύσαντας, ἵνα τὰς καταστάσεις ἀναπράξητε παρ᾽ αὐτῶν. [7] ἐμὲ τοίνυν οὐδεὶς ἂν ἀποδείξειεν οὔτ᾽ ἀπενεχθέντα ὑπὸ τῶν φυλάρχων οὔτε παραδοθέντα τοῖς συνδίκοις οὔτε κατάστασιν καταβαλόντα. καίτοι πᾶσι ῥᾴδιον τοῦτο γνῶναι, ὅτι ἀναγκαῖον ἦν τοῖς φυλάρχοις, εἰ μὴ ἀποδείξειαν τοὺς ἔχοντας τὰς καταστάσεις, αὐτοῖς ζημιοῦσθαι. ὥστε πολὺ ἂν δικαιότερον ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἢ τούτοις πιστεύοιτε· ἐκ μὲν γὰρ τούτων ῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι τῷ βουλομένῳ, ἐν ἐκείνοις δὲ τοὺς ἱππεύσαντας ἀναγκαῖον ἦν ὑπὸ τῶν φυλάρχων ἀπενεχθῆναι. [8] ἔτι δέ, ὦ βουλή, εἴπερ ἵππευσα, οὐκ ἂν ἦ ἔξαρνος ὡς δεινόν τι πεποιηκώς, ἀλλ᾽ ἠξίουν, ἀποδείξας ὡς οὐδεὶς ὑπ᾽ ἐμοῦ τῶν πολιτῶν κακῶς πέπονθε, δοκιμάζεσθαι. ὁρῶ δὲ καὶ ὑμᾶς ταύτῃ τῇ γνώμῃ χρωμένους, καὶ πολλοὺς μὲν τῶν τότε ἱππευσάντων βουλεύοντας, πολλοὺς δ᾽ αὐτῶν στρατηγοὺς καὶ ἱππάρχους κεχειροτονημένους. ὥστε μηδὲν δι᾽ ἄλλο με ἡγεῖσθε ταύτην ποιεῖσθαι τὴν ἀπολογίαν, ἢ ὅτι περιφανῶς ἐτόλμησάν μου καταψεύσασθαι. Ἀνάβηθι δέ μοι καὶ μαρτύρησον.

Δραστηριότητες

1. Να γράψετε τη μετάφραση του κειμένου.

Ο πατέρας μάς έστειλε κοντά στον Σάτυρο, το βασιλιά του Πόντου, πριν από την καταστροφή στον Ελλήσποντο, για να ζήσουμε με ορισμένο τρόπο και δεν ζούσαμε στην Αθήνα ούτε όταν γκρεμίζονταν τα τείχη ούτε όταν άλλαζε το πολίτευμα, αλλά ήρθαμε πέντε μέρες πριν να επιστρέψουν οι εξόριστοι από τη Φυλή στον Πειραιά. [5] Και βέβαια, δεν ήταν λογικό να θέλουμε να συμμετέχουμε σε ξένους κινδύνους, επειδή είχαμε φτάσει σε τέτοια [ταραγμένη] εποχή, αλλά ούτε εκείνοι φαίνονταν να έχουν τέτοια γνώμη, ώστε να δίνουν αξιώματα της πολιτείας σε αυτούς που δεν ζούσαν στην πόλη και σε αυτούς που δεν είχαν διαπράξει κανένα αδίκημα, αλλά περισσότερο στερούσαν τα πολιτικά δικαιώματα και από αυτούς που κατέλυσαν μαζί τους τη δημοκρατία. [6] Έπειτα, είναι ανόητο να εξετάζει κανείς από την ξύλινη πινακίδα αυτούς που συμμετείχαν στην τάξη των ιππέων· γιατί σε αυτήν δεν βρίσκονται πολλοί από αυτούς που παραδέχονται ότι ανήκαν στην τάξη των ιππέων, ενώ μερικοί από όσους είχαν φύγει από την πόλη είναι καταγεγραμμένοι. Εκείνος, λοιπόν, είναι πολύ μεγάλη απόδειξη· γιατί όταν επιστρέψατε, αποφασίσατε με ψήφισμα να αναφέρουν οι φύλαρχοι αυτούς που ανήκαν στην τάξη των ιππέων για να εισπράξετε από αυτούς το επίδομα. [7] εγώ, λοιπόν, κανείς δεν θα μπορούσε να αποδείξει ότι αναφέρθηκαν από τους φυλάρχους ούτε ότι παραδόθηκα στους συνηγόρους της πόλης ούτε ότι επέστρεψα το επίδομα. Και, βέβαια, είναι εύκολο να καταλάβει κανείς αυτό, ότι δηλαδή ήταν υποχρεωτικό οι φύλαρχοι να τιμωρούνται, αν δεν θα αποκάλυπταν αυτούς που είχαν το επίδομα. Επομένως, θα μπορούσατε να πιστεύετε πολύ δικαιότερα σε εκείνους [τους καταλόγους] παρά σε αυτήν [την ξύλινη πινακίδα]· γιατί από αυτές ήταν εύκολο να διαγραφεί όποιος ήθελε, ενώ σε εκείνους ήταν υποχρεωτικό να αναφερθούν από τους φυλάρχους αυτοί που υπηρέτησαν στην τάξη των ιππέων. [8] Κι ακόμη, βουλευτές, αν βέβαια ήμουν ιππέας, δεν θα το αρνιόμουν σαν τάχα να είχα κάνει κάτι κακό, αλλά θα είχα την αξίωση να εγκριθώ μετά από δοκιμασία, αφού αποδείξω ότι κανείς από τους πολίτες δεν έχει κακοποιηθεί από εμένα. Και βλέπω ότι κι εσείς έχετε την ίδια γνώμη και ότι πολλοί από αυτούς που τότε ήταν ιππείς είναι βουλευτές, ενώ πολλοί από αυτούς έχουν εκλεγεί στρατηγοί και ίππαρχοι. Επομένως, να μην θεωρείτε ότι κάνω αυτήν την απολογία για κανέναν άλλον λόγο παρά γιατί τόλμησαν να πουν ψεύδη εναντίον μου φανερά. Ανέβα στο βήμα και κατάθεσε τη μαρτυρία σου για μένα.  

2. Να εξηγήσετε τα επιχειρήματα του Μαντίθεου και να τα αξιολογήσετε. 

Το πρώτο επιχείρημα του Μαντίθεου σχετίζεται με το χρόνο των γεγονότων και την απουσία του από την Αθήνα εκείνη την περίοδο. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρει ότι ο πατέρας του τον είχε στείλει στον Πόντο, κοντά στον βασιλιά Σάτυρο, πριν από την ήττα στους Αιγός ποταμούς (405 π.Χ.), πριν την καθαίρεση των τειχών (404 π.Χ.) και την ολιγαρχική μεταβολή του πολιτεύματος (Τριάκοντα). Ο Μαντίθεος επέστρεψε πέντε μέρες πριν την επιστροφή των εξόριστων δημοκρατικών από τη Φυλή. Αυτό το επιχείρημα είναι πολύ ισχυρό. Ο Μαντίθεος προσδιορίζει με ακρίβεια τον χρόνο απουσίας του, αποδεικνύοντας ότι δεν είχε φυσική παρουσία στην Αθήνα όταν εκτυλίχθηκαν τα αντιδημοκρατικά γεγονότα. Άρα δεν συμμετείχε ούτε στην καθαίρεση της δημοκρατίας ούτε στη διακυβέρνηση των Τριάκοντα. Ο χρόνος της επιστροφής του συνδέεται με γνωστά ιστορικά γεγονότα, προσδίδοντας αξιοπιστία στον ισχυρισμό του.

Στη συνέχεια, αναπτύσσει ένα δεύτερο επιχείρημα. Ο Μαντίθεος τονίζει ότι δεν ήταν λογικό να επιθυμεί να εμπλακεί σε κινδύνους άλλων (δηλαδή των ολιγαρχικών/Τριάκοντα) επιστρέφοντας στην Αθήνα σε μια εποχή τέτοιας έντασης (λαϊκή οργή απέναντι στους Τριάκοντα, εσωτερικές διενέξεις, επίθεση δημοκρατικών με αρχηγό το Θρασύβουλο και ορμητήριο τον Πειραιά). Εξάλλου, ούτε οι ίδιοι οι Τριάκοντα εμπιστεύονταν θέσεις εξουσίας σε όσους δεν ζούσαν στην πόλη ή δεν είχαν αποδείξει ότι έχουν ολιγαρχικά φρονήματα. Αντιθέτως, κινούνταν και εναντίον των "δικών τους" αφαιρώντας τους τα πολιτικά δικαιώματα ή καταφεύγοντας και σε πιο ακραίες λύσεις. Σε αυτό το σημείο, ο Μαντίθεος υπονοεί την περίπτωση του Κριτία, ενός από τους σκληρότερους τυράννους, που δεν δίστασε, καταγγέλλοντας τον μετριοπαθή τύραννο και φίλο του Θηραμένη ως προδότη του καθεστώτος, να τον οδηγήσει στον θάνατο και να καταδιώξει τους οπαδούς του, επειδή ο Θηραμένης επέκρινε την πολιτική τρομοκρατίας που εφάρμοζε. Επομένως, και εδώ ο Μαντίθεος προβάλλει έναν λογικό συλλογισμό. Υποστηρίζει ότι ούτε είχε λόγο να ενταχθεί στο τυραννικό καθεστώς, ούτε εκείνοι θα τον αποδέχονταν. Ωστόσο, αυτό το επιχείρημα δεν είναι αδιαμφισβήτητο. Υπάρχει πιθανότητα να μην ενεργούσαν με αυτήν την λογική οι Τριάκοντα, δεδομένης και της έντασης που επικρατούσε. Παρόλα αυτά, η δύναμη του επιχειρήματος έγκειται περισσότερο στην ηθοποιία του Μαντιθέου και δευτερευόντως και στη λογική συνέπεια.

Έπειτα, ο δοκιμαζόμενος αναφέρει ένα επιχείρημα που έχει να κάνει με την ξύλινη πινακίδα στην οποία φαίνεται να είναι καταγεγραμμένος ως ιππέας. Αυτή η ξύλινη πινακίδα ήταν μικρή σανίδα που λεγόταν και λεύκωμα, γιατί ήταν αλειμμένη με γύψο. Πάνω σ' αυτήν έγραφαν τα ονόματα των ιππέων και την εξέθεταν σε κοινή θέα. Η αναγραφή του ονόματος του Μαντιθέου στο σανίδιο αποτελούσε για τους κατηγόρους του τη μοναδική απόδειξη ότι υπηρέτησε ως ιππέας επί των Τριάκοντα και ότι ως ολιγαρχικός ήταν εχθρός του δημοκρατικού πολιτεύματος. Επισημαίνει ότι αυτό ως αποδεικτικό στοιχείο είναι αναξιόπιστο, γιατί πολλοί που υπηρέτησαν δεν είναι καταγραμμένοι, ενώ άλλοι που είχαν φύγει από την πόλη είναι. Πρόκειται για ένα επιχείρημα τεχνικής φύσης, που στοχεύει στο να αποδυναμώσει την αξιοπιστία του μοναδικού αποδεικτικού στοιχείου των κατηγόρων. Είναι πειστικό, γιατί αποκαλύπτει τα όρια και τις πιθανές αυθαιρεσίες των τότε μηχανισμών καταγραφής.

Εν συνεχεία, γίνεται αναφορά στους καταλόγους των φυλάρχων. Στην Αθήνα εκλέγονταν δέκα φύλαρχοι, ο καθένας των οποίων είχε την αρχηγία του ιππικού της φυλής του. Αρχηγοί όλου του ιππικού ήταν δύο ίππαρχοι. Μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας, οι φύλαρχοι είχαν υποχρέωση να δηλώσουν ποιοι υπηρέτησαν ως ιππείς για να εισπραχθεί από αυτούς η κατάσταση, δηλαδή το χρηματικό ποσό που έπαιρναν από το δημόσιο οι δοκιμαζόμενοι από τη Βουλή ιππείς και το οποίο επέστρεφαν μέσω των φυλάρχων, αν στη θέση τους εκλέγονταν άλλοι. Με την αποκατάσταση της δημοκρατίας, το σώμα των ιππέων που υπηρέτησε υπό τους Τριάκοντα διαλύθηκε, οπότε οι ιππείς εκείνοι έπρεπε να επιστρέψουν το επίδομα που είχαν πάρει. Τα γράμματα, δηλαδή οι κατάλογοι στους οποίους αναγράφονταν τα ονόματα των ιππέων από τους οποίους εισπράχθηκαν τα δοθέντα επιδόματα, ήταν πιο αξιόπιστα από τα εκτεθειμένα σανίδια, διότι ήταν εγκυρότερα. Ο κίνδυνος να παραλειφθούν από τους καταλόγους κάποια ονόματα ιππέων και να πληρώσουν οι φύλαρχοι τα οφειλόμενα από εκείνους χρήματα έκανε προσεκτική και υπεύθυνη τη σύνταξή τους. Η παράδοση των καταλόγων αυτών ως επισήμων εγγράφων στη Βουλή απέκλειε οποιαδήποτε αλλοίωσή τους. Ο Μαντίθεος δεν αναφέρεται πουθενά στη λίστα των φυλάρχων, άρα δεν ήταν ιππέας. Αξιολογώντας το παραπάνω επιχείρημα, μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται για το πιο τεκμηριωμένο και πρακτικά αδιάσειστο. Το γεγονός ότι δεν του ζητήθηκε να επιστρέψει το επίδομα και δεν καταχωρίστηκε στους επίσημους καταλόγους λειτουργεί ως ισχυρό και αντικειμενικό αποδεικτικό στοιχείο της αθωότητάς του.

Τέλος, ο Μαντίθεος επικαλείται το ήθος του και την γεμάτη παρρησία στάση του. Αν ήταν ιππέας, δεν θα το έκρυβε, γιατί η συμμετοχή στο ιππικό δεν σήμαινε αυτόματα ενοχή. Η υποθετική αυτή άποψη του Μαντιθέου είναι πολύ εύστοχη και στηρίζεται στην εκλογή πολλών από τους παρόντες βουλευτές όχι μόνο στο αξίωμα αυτό αλλά και στο αξίωμα του στρατηγού και ιππάρχου, παρόλο που υπηρέτησαν στο ιππικό επί των Τριάκοντα. Επιδοκιμάζοντας την εκλογή τους επιδιώκει να κερδίσει τη συμπάθειά τους και μια ανάλογη ευνοϊκή και δίκαιη γι' αυτόν απόφαση. Πρόκειται για ένα ηθικοπλαστικό και ευφυές επιχείρημα, καθώς φέρνει το ακροατήριο προ των ευθυνών του και δημιουργεί συναισθηματική φόρτιση. Έτσι, ενισχύει την εικόνα του ως ειλικρινούς και αξιοπρεπούς πολίτη. Παράλληλα, αναδεικνύει το λόγο της απολογίας του: γίνεται μόνο και μόνο επειδή τον συκοφάντησαν και όχι γιατί φοβάται ότι έκανε κάτι κακό. 

Συμπερασματικά, ο Μαντίθεος χρησιμοποιεί ποικιλία επιχειρημάτων: χρόνος των γεγονότων, ήθος του δοκιμαζόμενους, αναξιοπιστία πινακίδων και επισημότητα καταλόγων. Το πιο πειστικό επιχείρημα είναι αυτό με τους επίσημους καταλόγους και τα επιδόματα. Η στρατηγική του συνδυάζει λόγο (λογική), ήθος (προσωπική αξιοπρέπεια) και πάθος (συναισθηματική φόρτιση για τη συκοφαντία), στοιχεία που συνθέτουν μια ολοκληρωμένη και πειστική απολογία σύμφωνα με τα διδάγματα της αριστοτελικής ρητορικής.

3. Να εξηγήσετε το περιεχόμενο του όρου "στρατηγός".

Στην Αθήνα η εκλογή των στρατηγών δε γινόταν με κλήρωση αλλά με χειροτονία, διότι το αξίωμα αυτό απαιτούσε γνώσεις και εμπειρία. Εκλέγονταν κάθε χρόνο δέκα, ένας από κάθε φυλή. Προτιμιόταν ο παντρεμένος, αυτός που είχε νόμιμα τέκνα και γαιοκτησία. Φρόντιζαν για τη στρατολογία, επέβλεπαν τις στρατιωτικές λειτουργίες και εισφορές και επαγρυπνούσαν για την ασφάλεια της χώρας. Είχαν το δικαίωμα να συγκαλούν τη Βουλή, όταν το έκριναν αναγκαίο. Στις ναυτικές εκστρατείες οι στρατηγοί ήταν συγχρόνως και ναύαρχοι. Το αξίωμα του στρατηγού ήταν τιμητικότατο και αποτελούσε καύχημα για τα παιδιά να κατάγονται από πατέρα που είχε διατελέσει στρατηγός.

4. Να βρείτε ετυμολογικά συγγενείς λέξεις από το κείμενο: προπατορικός, υπερπόντιος, αναπομπή, στάση, εισιτήριο, άφιξη, λιποθυμία, αφανέρωτος, απόλυση, τηλεσκόπιο, απογραφή, ιππόκαμπος, απραξία, αρχηγός, οισοφάγος.

πατὴρ, Πόντῳ, ἐξέπεμψε, μεθισταμένης, ἤλθομεν/κατελθεῖν, ἀφιγμένους, ἐπιθυμεῖν, φαίνονται, συγκαταλύσαντας, σκοπεῖν, ἐγγεγραμμένοι, ἱππεύσαντας, ἀναπράξητε, φυλάρχων, ἀπενεχθῆναι.

5. Να κάνετε χρονική αντικατάσταση στους παρακάτω τύπους: διαιτησομένους, καθαιρουμένων, μεθισταμένης, ἤλθομεν, ἐπιθυμεῖν, μετέχειν, ἀπενεγκεῖν, τοὺς ἱππεύσαντας, πιστεύοιτε, τῷ βουλομένῳ.

Ρηματικός τύπος	Ενεστώτας	Παρατατικός	Μέλλοντας	Αόριστος	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος
διατησομένους	διαιτωμένους	-	διαιτησόμενους	διαιτησαμένους	δεδιῃτημένους	-
καθαιρουμένων	καθαιρουμένων	-	καθαιρησομένων	καθελομένων	καθῃρημένων	-
μεθισταμένης	μεθισταμένης	-	μεταστησομένης/ μετασταθησομένης	μεταστησαμένης/ μετασταθείσης/ μεταστάσης	μεθεστηκυίας	-
ἤλθομεν	ἐρχόμεθα	ᾖμεν	ἴμεν	ἤλθομεν	ἐληλύθαμεν	ἐλελύθεμεν
ἐπιθυμεῖν	ἐπιθυμεῖν	-	ἐπιθυμήσειν	ἐπιθυμῆσαι	ἐπεθυμήκειν	-
μετέχειν	μετέχειν	-	μετέξειν/μετασχήσειν	μετασχεῖν	μετεσχηκέναι	-
ἀπενεγκεῖν	ἀποφέρειν	-	ἀποίσειν	ἀπενεγκεῖν	ἀπενηνοχέναι	-
τοὺς ἱππεύσαντας	τοὺς ἱππεύοντας	-	τοὺς ἱππεύσοντας	τοὺς ἱππεύσαντας	τοὺς ἱππευκότας	-
πιστεύοιτε	πιστεύοιτε	-	πιστεύσοιτε	πιστεύσαιτε	πεπιστευκότες εἴητε/εἶτε	-
τῷ βουλομένῳ	τῷ βουλομένῳ	-	τῷ βουλησομένῳ/ τῷ βουληθησομένῳ	τῷ βουλησαμένῳ/ τῷ βουληθέντι	τῷ βεβουλημένῳ