Ενδεικτικές απαντήσεις - Κριτήριο ΙΕΠ 31150 Νέα Ελληνικά Γ' ΕΠΑΛ

Παρακάτω θα βρείτε τις απαντήσεις που προτείνουμε για το κείμενο από το κριτήριο 31150 για τα Νέα Ελληνικά, το οποίο προέρχεται από την Τράπεζα Θεμάτων του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής. 

Α. Κείμενο

Η διεύρυνση των ανισοτήτων στον πλανήτη προκάλεσε τη διατάραξη της περιβαλλοντικής ισορροπίας και την κλιματική κρίση.

Απόσπασμα από το άρθρο με τίτλο "Τι είναι σήμερα πρόοδος και συντήρηση;" του Γιάννη Μυλόπουλου, καθηγητή ΑΠΘ, δημοσίευση στις 2 Ιανουαρίου 2022, πηγή: naftemporiki.gr

Η κλιματική κρίση και οι τεράστιες φυσικές καταστροφές που τη συνοδεύουν, είναι κοινή παραδοχή σήμερα ότι οφείλονται στο μεγάλο χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών στον πλανήτη. Αυτό το χάσμα είναι που προκαλεί την εξάντληση των φυσικών πόρων, οι οποίοι, στο πλαίσιο των trickle-down economics, θεωρούνται ιδιωτικά αγαθά προς κατανάλωση προκειμένου να μεγεθυνθεί η οικονομία και όχι δημόσια αγαθά, αναγκαία για την επένδυση σε μια βιώσιμη και δίκαιη ανάπτυξη για όλους. Η διεύρυνση των ανισοτήτων στον πλανήτη είναι, λοιπόν, αυτή που προκάλεσε τη διατάραξη της περιβαλλοντικής ισορροπίας και οδήγησε στην κλιματική κρίση. Γι' αυτό και τα trickle-down economics θεωρούνται σήμερα διεθνώς ξεπερασμένα.

Η αποτυχία τους είναι η κύρια αιτία για τη μεγάλη στροφή της αμερικανικής οικονομίας. Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, έμπειρος στα οικονομικά από τα χρόνια που ήταν ακόμη αντιπρόεδρος του Ομπάμα, συνέδεσε την ηγεσία του με μια μεγάλη προοδευτική μεταρρύθμιση στις ΗΠΑ. Προχώρησε σε μια μεγάλη στροφή της αμερικανικής οικονομίας, η οποία θα επηρεάσει τα επόμενα χρόνια, λόγω του μεγέθους και της επιρροής της, το σύνολο των οικονομιών του πλανήτη.

Η επένδυση του, δυσθεώρητου για τα μέχρι σήμερα δεδομένα, ποσού των 1,85 τρισεκατομμυρίων δολαρίων στο κοινωνικό κράτος, στην Υγεία, την Παιδεία, τις Υποδομές, τα Δίκτυα των Μεταφορών και στις Δομές Κοινωνικής Αλληλεγγύης των ΗΠΑ, είναι η μεγαλύτερη μεταρρύθμιση που έγινε τις τελευταίες δεκαετίες στην κατεύθυνση της ανατροπής των ισορροπιών και των ανισοτήτων που επέβαλε η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας. Αυτή η μεγάλη μεταρρύθμιση της αμερικανικής οικονομίας, κάτω από το πρίσμα της κλιματικής, της ενεργειακής και της υγειονομικής κρίσης που πλήττουν σήμερα την παγκόσμια οικονομία, αποκτά ιδιαίτερο νόημα και δίνει το στίγμα των αλλαγών που έρχονται τα επόμενα χρόνια στο οικονομικό πεδίο διεθνώς.

Μήπως πίσω από τη μεγάλη στροφή της αμερικανικής πολιτικής από τα νεοφιλελεύθερα trickle-down economics προς μια ισόρροπη ανάπτυξη με κοινωνικό πρόσημο και «πράσινα» χαρακτηριστικά, κρύβεται μια νέα πολιτική αντίληψη που θέλει την οικονομική ανάπτυξη να συνδέεται με τη μείωση των μεγάλων οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων και με την αντιμετώπιση των παγκόσμιων περιβαλλοντικών προβλημάτων; Η προφανής απάντηση στο ερώτημα δίνει και την απάντηση του τι είναι σήμερα πρόοδος και τι συντήρηση.

Δραστηριότητες

Α1. Να αποδώσεις συνοπτικά και να παρουσιάσεις με δικά σου λόγια το πώς συνδέονται τα trickle-down economics με τη διεύρυνση του χάσματος ανάμεσα σε φτωχούς και πλούσιους σε ένα κείμενο μέχρι 80 λέξεων σε σχολική εργασία στο μάθημα των Οικονομικών στην τάξη σου.

Σχόλια πριν τη συγγραφή: Πρόκειται για μια ερώτηση που απαιτεί πύκνωση λόγου/περίληψη ("συνοπτικά") και εντοπισμό συγκεκριμένων πληροφοριών μέσα από το κείμενο. Παράλληλα, μας παρέχεται ένα συγκεκριμένο επικοινωνιακό πλαίσιο ("σχολική εργασία"), δηλαδή η απεύθυνση προς τους συμμαθητές μας στο περιβάλλον της σχολικής τάξης. 

Ενδεικτική απάντηση:

Αγαπητοί συμμαθητές,

το κείμενο μας πληροφορεί ότι τα trickle-down economics (μια οικονομική θεωρία που υποστηρίζει ότι η ευημερία των οικονομικά ισχυρών ωφελεί και τις χαμηλότερες κοινωνικές τάξεις) οδήγησαν στη διεύρυνση του χάσματος μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Αυτό το χάσμα συνδέεται άμεσα με την κλιματική κρίση, αφού ο πλούτος απορρέει από την εκμετάλλευση των δημόσιων αγαθών σαν να ήταν ιδιωτικά. Με αυτόν τον τρόπο, η αλόγιστη χρήση φυσικών πόρων επιδείνωσε την κλιματική κρίση. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, η στροφή των μεγάλων οικονομιών προς την περιβαλλοντική προστασία στην πραγματικότητα στοχεύει στην άμβλυνση του χάσματος μεταξύ πλουσίων και φτωχών. 

ή (για πιο οικείο ύφος)

Αγαπητοί συμμαθητές,

το κείμενο μας πληροφορεί ότι τα trickle-down economics, μια θεωρία που υποστηρίζει πως η ευημερία των πλουσίων οδηγεί σε ευημερία των φτωχών, τελικά οδήγησαν στη διεύρυνση του χάσματος μεταξύ τους. Το χάσμα αυτό σχετίζεται με την κλιματική κρίση, καθώς οι πλούσιοι εκμεταλλεύονται τους φυσικούς πόρους προς όφελός τους, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη το κοινό καλό. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, η στροφή των μεγάλων οικονομιών προς την περιβαλλοντική προστασία αποσκοπεί, τελικά, στη μείωση των οικονομικών ανισοτήτων.

Α2. α) Να εντοπίσεις και να αναγνωρίσεις τον τρόπο ανάπτυξης του προλόγου, βασιζόμενος σε στοιχεία του κειμένου και να αιτιολογήσεις την επιλογή του.

β) Να συσχετίσεις με το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα τις γλωσσικές επιλογές του συντάκτη, οι οποίες αφορούν τη χρήση: παθητικής ή ενεργητικής σύνταξης, αναφορικής ή μεταφορικής λειτουργίας της γλώσσας.

α) Η παράγραφος αναπτύσσεται με τη μέθοδο αίτιο - αποτέλεσμα. Πιο συγκεκριμένα, τα trickle down economics (αίτιο) ευθύνονται για την κλιματική κρίση και το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών (αποτέλεσμα). Ο συγγραφέας επιλέγει να ξεκινήσει με αυτόν τον τρόπο το κείμενό του, γιατί επιδιώκει να αναδείξει την πηγή (αίτιο) του προβλήματος (αποτέλεσμα) και να επισημάνει ότι οι έννοιες της συντήρησης και της προόδου είναι πλέον ρευστές, αν λάβουμε υπόψη τις πολιτικές της κλιματικής κρίσης και τη στόχευσή τους. 

β) -Η παθητική σύνταξη (π.χ. 1η παράγραφος - "οφείλονται", "θεωρούνται") χρησιμοποιείται για να δοθεί η αίσθηση της αντικειμενικότητας στο κείμενο και να προβάλει τον επιστημονικό λόγο, καθώς περιγράφει μια οικονομική θεωρία. Ο συγγραφέας θέλει να μας δημιουργήσει την εντύπωση ότι αυτό που αναφέρει (τα δημόσια αγαθά γίνονται αντιληπτά ως ιδιωτικά) είναι μια γενικά αποδεκτή αλήθεια στο πλαίσιο της συγκεκριμένης οικονομικής θεωρίας.

-Η ενεργητική σύνταξη χρησιμοποιείται για να δοθεί έμφαση στο υποκείμενο της δράσης (π.χ. 2η παράγραφος - "Προχώρησε"). Ο συγγραφέας στοχεύει να αναδείξει ότι ο Μπάιντεν ανέλαβε δράση για τη μεταστροφή της πολιτικής από τα trickle down economics στην πράσινη ανάπτυξη και την ανάπτυξη του κοινωνικού κράτους. Το παράδειγμα των ΗΠΑ επηρεάζει τις πρακτικές που ακολουθεί και ο υπόλοιπος δυτικός κόσμος. Άρα, ήταν σημαντικό να επισημανθεί ο φορέας της δράσης (υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος).

-Η αναφορική λειτουργία της γλώσσας στοχεύει στην σοβαρότητα του ύφους. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί την κυριολεξία, για να δώσει μεγαλύτερη σαφήνεια στα λεγόμενά του (π.χ. 1η παράγραφος "είναι κοινή παραδοχή σήμερα").

-Η μεταφορική χρήση της γλώσσας είναι διάχυτη σε όλο το κείμενο και στοχεύει στη δημιουργία εικόνων για καλύτερη κατανόηση του κειμένου από τους αναγνώστες (π.χ. 1η παράγραφος "χάσμα πλούσιων και φτωχών", 2η παράγραφος "στροφή της αμερικανικής οικονομίας"). Επίσης, η μεταφορική χρήση της γλώσσας αποσκοπεί στην ανάδειξη της εκφραστικής δεινότητας του συγγραφέα και της ευγλωττίας με την οποία αναλύει το ζήτημα. Έτσι, ενισχύεται η έκφραση και το ύφος του κειμένου γίνεται πιο επίσημο και προσεγμένο  (π.χ. 3η παράγραφος "δυσθεώρητου ποσού", "πλήττουν την οικονομία").

Α3. Συμμετέχεις σε μια νεανική ιστοσελίδα γενικότερου προβληματισμού. Στις πρόσφατες αναρτήσεις της η ηλεκτρονική «συζήτηση» αφορά την προοπτική «μιας ισόρροπης ανάπτυξης με «πράσινα» χαρακτηριστικά» και αποφασίζεις να γράψεις ένα άρθρο (200-250 λέξεων) για να εκθέσεις τρόπους με τους οποίους μπορεί παγκοσμίως να εφαρμοστεί μια πολιτική προστασίας του περιβάλλοντος.

Πώς θα προστατεύσουμε το περιβάλλον: Σκέψεις για βιώσιμη ανάπτυξη

Η προστασία του περιβάλλοντος είναι σήμερα πιο σημαντική από ποτέ, καθώς η κλιματική κρίση και η υποβάθμιση των φυσικών πόρων απειλούν τη βιωσιμότητα του πλανήτη. Είναι πλέον αναγκαία η υιοθέτηση μιας πολιτικής προστασίας του περιβάλλοντος η οποία θα συνδυάζει μια σειρά από στρατηγικές τόσο για οικονομική ανάπτυξη όσο και αναφορικά με την οικολογική ευαισθησία.

Πρώτα απ' όλα, οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να προωθήσουν τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως η ηλιακή, η αιολική και η γεωθερμική ενέργεια, προκειμένου να μειωθεί η εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Παράλληλα, είναι απαραίτητη η ενίσχυση των νομοθετικών πλαισίων που περιορίζουν τη ρύπανση και επιβραβεύουν τις εταιρείες που υιοθετούν οικολογικές πρακτικές και βιώσιμες παραγωγικές διαδικασίες.

Επιπλέον, εφόσον ενσωματωθούν η ανακύκλωση και η κυκλική οικονομία στις πολιτικές όλων των κρατών, είναι πιθανό να ελαχιστοποιηθούν τα απόβλητα και να υπάρξει διαχείριση των φυσικών πόρων με πιο υπεύθυνο τρόπο. Αυτό απαιτεί όχι μόνο κρατική παρέμβαση, αλλά και την εκπαίδευση των πολιτών, ώστε όλοι να αναγνωρίσουμε τη σημασία της καθημερινής μας συμπεριφοράς στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.

Τέλος, η διεθνής συνεργασία είναι επίσης κλειδί. Διεθνείς συμφωνίες, όπως η Συμφωνία του Παρισιού, δείχνουν ότι με τις κατάλληλες δεσμεύσεις και συνεργασία, τα κράτη μπορούν να προχωρήσουν σε παγκόσμια κλίμακα. Με αυτά τα μέτρα, η προστασία του περιβάλλοντος μπορεί να γίνει πραγματικότητα. Εμείς οι νέοι έχουμε ευθύνη να εφαρμόσουμε όσα μπορούμε από τα παραπάνω, προκειμένου να εξασφαλίσουμε την αλλαγή και να επιτύχουμε τη βιωσιμότητα του πλανήτη για εμάς, αλλά και τις επόμενες γενιές. 

-Παρατήρηση/δραστηριότητα: 1.Να επισημάνετε τους δείκτες συνοχής της παραγωγής λόγου, 2. Να εντοπίσετε το ειδικό λεξιλόγιο της θεματικής (τουλάχιστον 10 λέξεις), 3. Να βρείτε δύο εκφράσεις που χρησιμοποιούνται στο κείμενο και έχουν αντικαταστήσει τη χρήση του "πρέπει" που είναι καλό να αποφεύγεται στην παραγωγή λόγου.