Είδη και μέρη του αττικού ρητορικού λόγου

 

Ένα διάγραμμα για υποστήριξη στη μελέτη των κεφαλαίων Ε. Τα είδη του αττικού ρητορικού λόγου και ΣΤ. Τα μέρη του ρητορικού λόγου στις σελίδες 15-20 του σχολικού εγχειριδίου των Αρχαίων Ελληνικών Κατεύθυνσης Ανθρωπιστικών Σπουδών της Β' Γενικού Λυκείου. 

Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία

Β' Λυκείου (Κατεύθυνση Ανθρωπιστικών Σπουδών)

Είδη Ρητορικού Λόγου - Χαρακτηριστικά

1. Συμβουλευτικοί λόγοι:

- Πομπός: Ρήτορας που εκφωνεί πολιτικό λόγο.

- Δέκτης: Εκκλησία του Δήμου.

- Περίσταση: Πολιτική συζήτηση για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με το μέλλον.

-Σκοπός της επικοινωνίας: Προτροπή ή αποτροπή για πολιτική απόφαση.

*Ο ρήτορας λέει τη γνώμη του ελεύθερα και έχει απόλυτη ευθύνη των λόγων του.

Εκκλησία του Δήμου

*Ποιος συμμετέχει;

1. Γνήσιος Αθηναίος (και από τους δύο γονείς)

2. Συμπληρωμένο το εικοστό έτος ηλικίας

3. πολιτικά δικαιώματα ενεργά

*Αρμοδιότητες

1. κήρυξη πολέμου

2. υπογραφή ειρήνης

3. σύναψη και διάλυση συμφωνιών

4. ψήφιση νόμων

5. δημόσια οικονομικά κ.α.

2. Δικανικοί λόγοι:

- Πομπός: Κατήγορος ή κατηγορούμενος (ή/και οι λογογράφοι τους).

- Δέκτης: Δικαστές της Ηλιαίας ή άλλου δικαστηρίου.

- Περίσταση: Δίκη με στόχο την απόδειξη ενοχής ή αθωότητας.

* Οι δικαστές είναι ένορκοι πολίτες, άρα γνωρίζουν μεν το νόμο, αλλά από την άλλη

λειτουργούν και με το συναίσθημα. Οι ρήτορες αξιοποιούν την ψυχολογία.

3. Επιδεικτικοί λόγοι:

- Πομπός: Ρήτορας που εκφωνεί επαινετικό ή επικριτικό λόγο.

- Δέκτης: Κοινό σε δημόσιες εορτές ή τελετές.

- Περίσταση: Γιορτές και συγκεντρώσεις.

- Σκοπός: Επίδειξη της δεινότητας του ρήτορα.

Μέρη του ρητορικού λόγου

1. Προοίμιο: Εισαγωγή που προετοιμάζει το ακροατήριο.

- ενημέρωση

-εύνοια και προσοχή κοινού.

2. Διήγηση: Παρουσίαση γεγονότων.

-εστίαση σε ό,τι συμφέρει

όμως

-σαφήνεια και πειστικότητα

3. Πίστις: Χρήση επιχειρημάτων για την πειθώ.

Δύο είδη επιχειρημάτων:

- Έντεχνα επιχειρήματα: Αυτά δημιουργούνται από τον ίδιο τον ρήτορα και

περιλαμβάνουν:

α) Ενθυμήματα: Συλλογισμοί βασισμένοι σε γενικά παραδεκτές απόψεις.

β) Παραδείγματα: Πραγματικά περιστατικά ή παραβολές που ενισχύουν την

επιχειρηματολογία.

γ) Γνώμες: Αποφθέγματα που εκφράζουν γενικά αποδεκτές αλήθειες (επίκληση στην

αυθεντία)

δ) Ήθη: Η προσωπική εικόνα του ρήτορα ως έντιμου ατόμου που εμπνέει εμπιστοσύνη

και του αντιπάλου ως ατόμου με μειωμένη ηθική ποιότητα. Ενίοτε ανάδειξη του ήθους

του ακροατηρίου.

ε) Πάθη: Η ικανότητα του ρήτορα να προκαλεί συναισθήματα στο ακροατήριο για να το

πείσει (οι δικαστές ακολουθούν το συναίσθημα πιο πολύ από τη λογική-είναι απλοί

πολίτες...)

- Άτεχνα επιχειρήματα: Τεκμήρια, όπως μαρτυρίες και συμβόλαια.

4. Επίλογος: Συνοψίζει και κλείνει τον λόγο.

Ο Ρόλος της Ηλιαίας

Η Ηλιαία ήταν το κύριο δικαστήριο της Αθηναϊκής δημοκρατίας, αποτελούμενο από 6.000

πολίτες. Αποφάσιζε για δικαστικές υποθέσεις με ψηφοφορίες διασφαλίζοντας

παράλληλα μυστικότητα. Οι δικαστές αποζημιώνονταν για την υπηρεσία τους.