Ιστορία του Μεσαιωνικού και του Νεότερου Κόσμου
Β' Γενικού Λυκείου
Αναγέννηση και Ανθρωπισμός/Διαφωτισμός
Α. Αναγέννηση και Ανθρωπισμός
1. Ορισμός: Τι είναι η Αναγέννηση;
- Τι; Πνευματική κίνηση
- Πότε; 15ος - 16ος αιώνας
- Πώς; Αναβίωση κλασικής αρχαιότητας
- Χαρακτηριστικά: α. απελευθέρωση ανθρώπινου πνεύματος
β. όχι στη μονομερή θρησκευτική σκέψη του Μεσαίωνα
γ. Νέα φιλελεύθερη, δημιουργική και ερευνητική νοοτροπία
δ. στροφή προς το μέλλον
2. Οι νέοι δρόμοι δημιουργίας
- Πού; Σε πλούσιες ιταλικές πόλεις (Φλωρεντία, Βενετία, Ρώμη)
- Ποιοι χρηματοδοτούν; Φιλόδοξοι αστοί και φιλόμουσοι ηγεμόνες (π.χ. Μέδικοι)
- Ανάπτυξη των τεχνών, της επιστήμης και της λογοτεχνίας με επίκεντρο τον Ανθρωπο
3. Το κίνημα του Ανθρωπισμού
- Επιστροφή στις αρχές της ελληνορωμαϊκής γραμματείας (μελέτη και διάδοση αυτών των κειμένων)
- Είχε ξαναγίνει στο παρελθόν, αλλά μόνο σε θεωρητικό επίπεδο
- Καινοτομία αυτής της περιόδου: πρακτική αξιοποίηση της κλασικής γραμματείας για θεμελίωση σύγχρονου κόσμου
- Πρόδρομοι Ανθρωπισμού: Δάντης, Πετράρχης, Βοκκάκιος
4.Τι είναι ο καθολικός άνθρωπος (homo universalis);
- Δημιουργικότητα, δραστηριότητα
- Πίστη στις δυνάμεις του Ανθρώπου
- Ελευθερία και ευθύνη για τη διαμόρφωση του κόσμου
5. Η συμβολή των Ελλήνων λογίων
- Μεταναστεύουν στην Ιταλία πριν και μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453)
- Διδάσκουν ελληνική γραμματεία σε πανεπιστήμια
- Προωθούν τις ανθρωπιστικές σπουδές στη Δύση
- Συλλέγουν και διασώζουν αρχαία χειρόγραφα (Μαρκιανή & Λαυρεντιανή Βιβλιοθήκη)
- Βασικές προσωπικότητες: Μανουήλ Χρυσολωράς, Γεώργιος Γεμιστός (Πλήθων), Βησσαρίων
6. Νέα αντίληψη για την αγωγή & την επιστήμη
- Ο άνθρωπος διαμορφώνεται μέσω της εκπαίδευσης (Έρασμος: «Οι άνθρωποι δε γεννιούνται, αλλά γίνονται»)
- Διεπιστημονική γνώση: γλώσσες, μαθηματικά, φυσικές επιστήμες, μουσική
- Παρατήρηση, πείραμα και εμπειρία ως βάση της επιστήμης
7. Η τυπογραφία
- Εφεύρεση της τυπογραφίας από τον Γουτεμβέργιο (~1450)
- Μαζική παραγωγή βιβλίων: διάχυση της γνώσης
- Κυρίως σε αστικά κέντρα
Β. Διαφωτισμός
1. Πλαίσιο Διαμόρφωσης του Διαφωτισμού
- Χώρες Δυτικής Ευρώπης:
- Ταχύτατη οικονομική ανάπτυξη και πνευματική πρόοδος.
- Η Αγγλία γίνεται εμπορική και ναυτική δύναμη.
- Επιβολή συνταγματικής μοναρχίας και κοινοβουλευτισμού (Ένδοξη Επανάσταση, 1688).
- Χώρες Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης:
- Παρακολούθηση των εξελίξεων από απόσταση ή παραμονή στο περιθώριο.
- Γαλλία:
- Κρίση απόλυτης μοναρχίας και αμφισβήτηση από την αστική τάξη.
- Κορύφωση της κρίσης με τη Γαλλική Επανάσταση (1789).
- Ιδεολογία Διαφωτισμού (1688-1789):
- Πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές μεταβολές.
- Πίστη στην πρόοδο του ανθρώπου και κριτική σκέψη.
2. Ιδέες και Φορείς του Διαφωτισμού
- Φιλόσοφοι και Ιδέες:
- Βολταίρος: Ενάντια στο θρησκευτικό φανατισμό, υπέρ της ανεξιθρησκίας και πνευματικής ανεκτικότητας.
- Τζον Λοκ: Κοινωνικό συμβόλαιο και δικαίωμα αντίστασης.
- Μοντεσκιέ: Διάκριση των εξουσιών (νομοθετική, εκτελεστική, δικαστική) για αποτροπή αυταρχισμού.
- Ρουσσό: Ελευθερία και ισότητα, επιστροφή σε πιο δίκαιη κοινωνία χωρίς κοινωνική ανισότητα.
- Κοινωνικές Μεταρρυθμίσεις:
- Μπεκαρία: Εξανθρωπισμός της ποινικής δικαιοσύνης.
- Κατάργηση της δουλείας.
3. Διάδοση των Ιδεών του Διαφωτισμού
- Κέντρα διάδοσης:
- Εφημερίδες, βιβλία, Εγκυκλοπαίδειες (Βολταίρος, Ντιντερό), σαλόνια, επιστημονικές ακαδημίες.
- Περιοχές Διάδοσης:
- Διαφωτιστές ταξίδευαν, προσκεκλημένοι από «φωτισμένες» ηγεμονίες (π.χ. Φρειδερίκος Β' της Πρωσίας).
- Γλωσσική και κοινωνική επανάσταση
o Διαφοροποίηση σημασίας λέξεων και ανάδυση νέων λέξεων στην καθημερινή χρήση (π.χ. κράτος, κοινωνία, ευτυχία κ.λπ.)
o Συμβολή των λεξικών
4. Επιδράσεις του Διαφωτισμού
- Ευρώπη και Αμερική:
- Αμερικανική Διακήρυξη Ανεξαρτησίας (1776): Επίδραση Λοκ.
- Αμερικανικό Σύνταγμα (1787): Επίδραση Μοντεσκιέ.
- Γαλλική Επανάσταση (1789): Επίδραση Ρουσσό.
- Ελλάδα:
- Διαφωτισμός μέσω παροικιών και με καθυστέρηση λόγω Τουρκοκρατίας.
- Δημιουργία Νεοελληνικού Διαφωτισμού (1750-1821).
- Ιδέες: Ελευθερία, δικαιοσύνη, ανεξιθρησκία, επιστήμη.
5. Εκπρόσωποι του Νεοελληνικού Διαφωτισμού
- Ρήγας Βελεστινλής:
- Μεταφράζει κείμενα για να εξοικειώσει τους Έλληνες με έργα του ορθού λόγου
- φτιάχνει χάρτες με πατριωτικό περιεχόμενο.
- οραματίζεται κοινή επανάσταση των Βαλκανίων.
- Αδαμάντιος Κοραής:
- υποστηρίζει την παιδεία και τη μετάδοση των δυτικών αξιών στους Έλληνες.
- απορρίπτει τις ακρότητες: "μέση οδός"
- Βούλγαρις, Μοισιόδαξ, Καταρτζής, Φιλιππίδης, Κωνσταντάς, Ανώνυμος Έλλην κ.α.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου