Κική Δημουλά, Σημείο Αναγνωρίσεως

 

(Παρακάτω μπορείτε να βρείτε ένα ποίημα με ενδεικτικές ερωτήσεις για διευκόλυνση της ερμηνευτικής προσπάθειας του αναγνώστη ή για διδακτική αξιοποίηση)

Κική Δημουλά, «Σημείο Αναγνωρίσεως» 

άγαλμα γυναίκας με δεμένα τα χέρια

Όλοι σε λένε κατευθείαν άγαλμα, 

εγώ σε προσφωνώ γυναίκα κατευθείαν. 

Στολίζεις κάποιο πάρκο. 

Από μακριά εξαπατάς. 

Θαρρεί κανείς πως έχεις ελαφρά ανακαθήσει 

να θυμηθείς ένα ωραίο όνειρο που είδες, 

πως παίρνεις φόρα να το ζήσεις. 

Από κοντά ξεκαθαρίζει το όνειρο: 

δεμένα είναι πισθάγκωνα 

τα χέρια σου μ’ ένα σκοινί 

μαρμάρινο κι η στάση σου είναι η θέλησή σου 

κάτι να σε βοηθήσει να ξεφύγεις 

την αγωνία του αιχμαλώτου. 

Έτσι σε παραγγείλανε στο γλύπτη: 

αιχμάλωτη. 

Δεν μπορείς ούτε μια βροχή να ζυγίσεις στο χέρι σου, 

ούτε μια ελαφριά μαργαρίτα. 

Δεμένα είναι τα χέρια σου. 

Και δεν είν’ το μάρμαρο μόνο ο Άργος. 

Αν κάτι πήγαινε ν’ αλλάξει 

στην πορεία των μαρμάρων,

αν άρχιζαν τ’ αγάλματα αγώνες 

για ελευθερίες και ισότητες, 

όπως οι δούλοι, 

οι νεκροί 

και το αίσθημά μας, 

εσύ θα πορευόσουνα 

μες στην κοσμογονία των μαρμάρων 

με δεμένα πάλι τα χέρια, αιχμάλωτη. 

Όλοι σε λένε κατευθείαν άγαλμα, 

εγώ σε λέω γυναίκα αμέσως. 

Όχι γιατί γυναίκα σε παρέδωσε 

στο μάρμαρο ο γλύπτης 

κι υπόσχονται οι γοφοί σου 

ευγονία αγαλμάτων, 

καλή σοδειά ακινησίας. 

Για τα δεμένα χέρια σου, που έχεις 

όσους πολλούς αιώνες σε γνωρίζω, 

σε λέω γυναίκα. 

Σε λέω γυναίκα 

γιατ’ είσ’ αιχμάλωτη. 

(Από τη συλλογή «Το λίγο του κόσμου» 1971)

Δραστηριότητες:

1. Διαβάστε το ποίημα. Ποιο πιστεύετε ότι είναι το κεντρικό του θέμα; Αιτιολογήστε τη θέση σας αντλώντας στοιχεία από το κείμενο.

2. Εξετάστε τον τίτλο. Τι μπορεί να σημαίνει "Σημείο αναγνωρίσεως"; Ποιο μπορεί να είναι αυτό;

3. Με βάση τη θεματική που εντοπίσατε, πώς εξηγείτε την επιλογή του τίτλου; Θεωρείτε ότι είναι ταιριαστός για αυτό το ποίημα ή όχι. Αν όχι, ποιο τίτλο θα επιλέγατε εσείς;

4. Ποια πρόσωπα διακρίνετε να εμφανίζονται στο ποίημα;

5. Πιστεύετε ότι σε αυτό το ποίημα υπάρχουν σύμβολα; Αν ναι, ποια είναι αυτά και τι συμβολίζουν;

6. Τι συναισθήματα πιστεύετε ότι βιώνει το ποιητικό υποκείμενο; Μπορείτε να εντοπίσετε στο ποίημα γλωσσικούς δείκτες που να αιτιολογούν την απάντησή σας;

7. Παρατηρήστε ότι περίπου στη μέση του ποιήματος, στην καρδιά του κειμένου, συναντούμε τη λέξη "αιχμάλωτη". Πιστεύετε ότι βρίσκεται τυχαία εκεί; Τι σημασία νομίζετε ότι έχει αυτή η λέξη για το ποίημα;

8. Παρατηρείτε να επαναλαμβάνεται κάποιος στίχος; Γιατί θεωρείτε ότι συμβαίνει αυτό; Τι αίσθηση και σκέψεις σας δημιουργεί η επανάληψή του;

9. Εντοπίστε σημεία όπου υπάρχουν διασκελισμοί. Σε ποιες λέξεις ή φράσεις μας αναγκάζουν να “σταθούμε”;

10. Μπορείτε να βρείτε σχήματα λόγου στο ποίημα; Αν ναι, ποια; Γιατί πιστεύετε ότι αξιοποιούνται στο σημείο που τα εντοπίζετε; Αλλάξτε μία μεταφορά του κειμένου με κυριολεξία. Ποιος στίχος σας αρέσει περισσότερο; Ο μεταφορικός ή ο κυριολεκτικός; Με βάση την απάντησή σας σκεφτείτε τη λειτουργία των σχημάτων λόγου στα ποιήματα. 

11. Ποια εικόνα του ποιήματος σας αρέσει περισσότερο; Τι είδους εικόνα είναι (οπτική, ακουστική, οσφρητική κλπ); Για ποιον λόγο σας αρέσει αυτή η εικόνα; Εξηγήστε τα συναισθήματα ή τις σκέψεις που σας προκαλεί.

12. Γνωρίζετε από τη μυθολογία ποιος είναι ο Άργος που αναφέρεται στο ποίημα; Αν όχι, ψάξτε στο διαδίκτυο πληροφορίες γι' αυτόν. Πώς πιστεύετε ότι σχετίζεται με τη θεματική του ποιήματος; Πιστεύετε ότι ήταν εύστοχη και δραστική επιλογή η αναφορά σε αυτόν;

13. Γράψτε ένα ερμηνευτικό σχόλιο για το ποίημα αξιοποιώντας τους κειμενικούς δείκτες που αναδύθηκαν κατά την ερμηνευτική σας προσπάθεια.

14. Ακούστε την Κική Δημουλά να απαγγέλλει το ποίημά της στον παρακάτω σύνδεσμο. Ο τρόπος που απαγγέλλει σας οδηγεί σε κάποια ερμηνεία για το ποίημα; Πιστεύετε ότι με τον τρόπο απαγγελίας της έδωσε έμφαση σε κάποια λέξη/στίχο;

Κική Δημουλά - Σημείο Αναγνωρίσεως