Αργεντινή: Πέθανε η Έμπε δε Μποναφίνι, μια από τις ιδρύτριες της οργάνωσης των «Μητέρων της Πλατείας Μαΐου»

 

Η Hebe de Bonafini κατά τη διάρκεια της δίκης της Χούντας, το 1985.

Εχθές, 20/11/2022, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 93 ετών η Hebe María Pastor de Bonafini, μία από τις ιδρύτριες της οργάνωσης “Madres de la Playa de Mayo”, δηλαδή «Μητέρες της Πλατείας Μαΐου».

Η de Bonafini γεννήθηκε στην επαρχία του Μπουένος Άιρες το Δεκέμβριο του 1928. Σε πολύ μικρή ηλικία παντρεύτηκε και, στη συνέχεια, απέκτησε 3 παιδιά. Το Φεβρουάριο του 1977 ο μεγαλύτερος γιος της απήχθη από το καθεστώς της Χούντας. Λίγο αργότερα, το Δεκέμβριο του ίδιου έτους, απήχθη και ο μικρότερος γιος της, ενώ τον Μάιο του επόμενου έτους εξαφανίστηκε και μία από τις νύφες της.

Αμέσως μετά την πρώτη εξαφάνιση η de Bonafini αναζήτησε το γιο της παντού. Έψαξε σε νοσοκομεία, αστυνομικά τμήματα, εκκλησίες, αλλά δεν τον βρήκε πουθενά. Στη συνέχεια, έχοντας συμβουλευτεί δικηγόρο, κατέθεσε στο Υπουργείο Εσωτερικών ένα habeas corpus, δηλαδή αξιοποίησε ένα νομικό μέσο που υποχρέωνε τις Αρχές να απαντήσουν αν έχουν κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο κρατούμενο και να το παρουσιάσουν μπροστά σε δικαστήριο.

Οι εξαφανισμένοι

Το να εξαφανίζονται άνθρωποι χωρίς να υπάρχει καμία ένδειξη για το πού βρίσκονται δεν ήταν καθόλου σπάνιο στην περίοδο της δικτατορίας στην Αργεντινή, δηλαδή στο διάστημα 1976-1983. Η στρατιωτική Χούντα συνελάμβανε άτομα που θεωρούσε αντικαθεστωτικά και τα μετέφερε σε κέντρα κράτησης. Στη διάρκεια της δικτατορίας υπολογίζεται ότι λειτούργησαν 20 τέτοια κέντρα. Εκεί ανακρίνονταν, βασανίζονταν ή ακόμα και δολοφονούνταν όσοι θεωρούνταν αντικαθεστωτικοί. Για να μην βρεθούν τα πτώματα και υπάρξουν ίχνη των εγκλημάτων τους, οι στρατιωτικοί φρόντιζαν να χορηγούν στους κρατούμενους υπνωτικά και να τους επιβιβάζουν σε στρατιωτικά αεροπλάνα από όπου τους πετούσαν στη θάλασσα επιφέροντας με αυτόν τον τρόπο το θάνατό τους. Η τακτική αυτή έμεινε γνωστή με το όνομα «πτήσεις του θανάτου» (vuelos de la muerte). Οι κρατούμενοι γνώριζαν αυτή τη διαδικασία ως «μεταγωγή» (traslado), αφού σε εκείνους έλεγαν ότι θα επιβιβαστούν σε στρατιωτικά αεροπλάνα, ώστε να μεταφερθούν σε άλλες φυλακές. Πολλά νεκρά σώματα ξεβράζονταν στις ακτές της Ουρουγουάης.

Ωστόσο, η βαναυσότητα δεν τελείωνε εκεί. Για τα παιδιά των κρατουμένων που γεννιούνταν μέσα στη φυλακή ή είχαν απαχθεί μαζί με αυτούς υπήρχε η πρόβλεψη να πλαστογραφείται η ταυτότητά τους και μέσω εικονικών υιοθεσιών να δίνονται σε οικογένειες υποστηρικτών της Χούντας για να τα μεγαλώσουν. Έτσι, πάρα πολλά παιδιά μεγάλωσαν σε ξένες οικογένειες χωρίς να το γνωρίζουν. Ακόμα και σήμερα η κυβέρνηση της Αργεντινής με δράσεις της προσπαθεί να προωθήσει τη διενέργεια τεστ DNA σε όσους έχουν γεννηθεί στο διάστημα της δικτατορίας (1976-1983) και έχουν αμφιβολίες για το αν διατηρούν δεσμούς αίματος με την οικογένειά τους.   

 

Οι μητέρες της πλατείας Μαΐου

Γυρνάμε και πάλι στην ιστορία της de Bonafini. Η αδράνεια των Αρχών και η έμμεση άρνησή τους να απαντήσουν σχετικά με το πού βρίσκονταν οι «εξαφανισμένοι» οδήγησε τις μητέρες σε πιο εντατικές έρευνες. Η de Bonafini άρχισε να συναντιέται συστηματικά και με άλλες μητέρες που προσπαθούσαν να βρουν τα παιδιά τους ψάχνοντας οποιοδήποτε στοιχείο μπορούσε να τις βοηθήσει. Καθώς η δικτατορία δεν έδινε απαντήσεις και η αγωνία για τα παιδιά τους μεγάλωνε, οι μητέρες αυτές αποφάσισαν να κάνουν μια διαμαρτυρία έξω από την Κάσα Ροσάδα (Casa Rosada), δηλαδή το προεδρικό μέγαρο της Αργεντινής, όπου είχε την έδρα της η στρατιωτική Χούντα έπειτα από το πραξικόπημα του 1976. Έτσι, η de Bonafini και άλλες μητέρες συγκεντρώθηκαν στην Plaza de Mayo, για να κάνουν τη φωνή τους να ακουστεί στο δικτάτορα Βιντέλα, αλλά και σε όλη τη χώρα. Η αστυνομία προσπάθησε να διαλύσει τη συγκέντρωση, αλλά οι μητέρες δεν υπέκυψαν. Η αποφασιστικότητά τους ήταν τέτοια που όχι μόνο συνέχισαν τις διαδηλώσεις αλλά και αποφάσισαν να διαμαρτύρονται κάθε εβδομάδα έξω από την Κάσα Ροσάδα μέχρι να λάβουν τις απαντήσεις που ζητούσαν. Για να ξεχωρίζουν από το πλήθος κατά τη διάρκεια των διαμαρτυριών τους, υιοθέτησαν τη συνήθεια να φορούν ένα λευκό μαντήλι στο κεφάλι τους, το οποίο και αποτέλεσε το χαρακτηριστικό σύμβολο του αγώνα τους. Κάθε φορά που μιλά κανείς για αυτό το μαντήλι, το μυαλό κάθε Αργεντινού πάει συνειρμικά στις μητέρες της πλατείας Μαΐου.

Οι διαμαρτυρίες συνεχίστηκαν και η ευκαιρία να ακουστεί σε παγκόσμιο επίπεδο η φωνή των μητέρων της πλάσα δε Μάγιο εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια του Μουντιάλ του 1978 που διεξαγόταν στην Αργεντινή. Δημοσιογράφοι από όλο τον κόσμο βρίσκονταν εκεί για να καλύψουν το δημοφιλές αθλητικό γεγονός και με αυτόν τον τρόπο η είδηση της παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τη Χούντα μεταδόθηκε σε όλη τη γη μέσα από τη διαμαρτυρία των μητέρων.  

To 1979 οι μητέρες κατέθεσαν τις μαρτυρίες τους για τα γεγονότα των εξαφανίσεων στην Παναμερικανική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών (Organization of American States), ενός διεθνούς οργανισμού για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι καταθέσεις αυτές αργότερα αξιοποιήθηκαν στη δίκη των αιτίων της Χούντας και χρησίμευσαν ως αποδεικτικά στοιχεία για να καταδικαστούν αρκετοί από όσους προκάλεσαν αυτά τα εγκλήματα.

 

Η ρήξη ανάμεσα στις μητέρες της πλατείας Μαΐου

Η de Bonafini στην Αργεντινή είναι μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα. Από κάποιους θεωρείται ως ένα σύμβολο του αγώνα για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ από άλλους ως μια γυναίκα που δημιούργησε εντάσεις στην πολιτική σκηνή της χώρας. Μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας η de Bonafini θεώρησε ότι οι μητέρες έπρεπε να συνεχίσουν τον αγώνα τους για προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς με αυτόν τον τρόπο θα συνέχιζαν να υπερασπίζονται αυτά για τα οποία πάλεψαν και σκοτώθηκαν τα παιδιά τους. Μια άλλη μερίδα των μητέρων υποστήριξε ότι θα έπρεπε να ολοκληρώσουν αυτό που άρχισαν, δηλαδή να ταυτοποιήσουν τα πτώματα που είχαν βρεθεί και να «βρουν» επιτέλους τα παιδιά τους. Έτσι, οι μητέρες της πλατείας Μαΐου διασπάστηκαν σε δύο διαφορετικές ομάδες που συνέχισαν να λειτουργούν επιδιώκοντας διαφορετικούς σκοπούς.

Η στάση  και οι πεποιθήσεις της de Bonafini ως προς τα παραπάνω διαφαίνονται πιο καθαρά μέσα από το ακόλουθο απόσπασμα από ομιλία της τον Οκτώβριο του 1982:

«Προτού να απαχθεί ο γιος μου, εγώ ήμουν μια γυναίκα σαν όλες τις άλλες, μια νοικοκυρά και τίποτε άλλο. Δεν ήξερα πολλά πράγματα. Δεν με ενδιέφεραν. Τα οικονομικά ζητήματα, η πολιτική κατάσταση της χώρας μου μου ήταν εντελώς αδιάφορα και ξένα. Αλλά από τη στιγμή που εξαφανίστηκε ο γιος μου, η αγάπη που ένιωθα γι’ αυτόν, ο καημός μου να τον ψάξω μέχρι να τον βρω, να παρακαλέσω, να ζητήσω, να απαιτήσω να μου τον φέρουν πίσω, η ταύτιση και η αγωνία που μοιραζόμασταν με τις άλλες μανάδες που ένιωθαν τον ίδιο καημό με το δικό μου, με έβαλαν σε έναν καινούριο κόσμο, με έκαναν να καταλάβω και να εκτιμήσω πολλά πράγματα που δεν ήξερα πριν και δεν με ενδιέφερε να μάθω. Τώρα συνειδητοποιώ ότι όλα αυτά τα πράγματα για τα οποία ακόμα και τώρα πολύς κόσμος αδιαφορεί είναι πάρα πολύ σημαντικά, γιατί από αυτά εξαρτάται η μοίρα μιας ολόκληρης χώρας· η ευτυχία ή η δυστυχία πάρα πολλών οικογενειών.»[1]

 

Σημείωση για όσους αγαπούν τον κινηματογράφο: Φέτος κυκλοφόρησε η ταινία του Santiago Mitre, με τίτλο “Argentina 1985” και πρωταγωνιστές τους Ricardo Darín και Peter Lanzani. Η ταινία ασχολείται με τη δίκη της Χούντας και παρουσιάζει με μεγάλη ενάργεια το κλίμα της εποχής. 

 

Πηγές:

https://es.wikipedia.org/wiki/Hebe_de_Bonafini

https://www.bbc.com/mundo/noticias-america-latina-63695469

https://www.argentina.gob.ar/conocer-mi-identidad

https://eaaf.org/identificacion-de-desaparecidos-entre-1974-y-1983/

https://es.wikipedia.org/wiki/Vuelos_de_la_muerte_(Argentina)

https://www.argentina.gob.ar/derechoshumanos/argentina-te-busca/abuelas-de-plaza-de-mayo

 

Φωτεινή Κατσίβα,

φιλόλογος/φοιτήτρια Νομικής

---

[1] https://es.wikipedia.org/wiki/Hebe_de_Bonafini

Παγκόσμια Ημέρα της Φιλοσοφίας 2022

    Η τρίτη Πέμπτη του Νοεμβρίου κάθε έτους είναι αφιερωμένη στη Φιλοσοφία, καθώς έχει οριστεί με πρωτοβουλία της UNESCO να γιορτάζεται ως Παγκόσμια Ημέρα της Φιλοσοφίας. Ωστόσο, η φετινή τρίτη Πέμπτη του Νοέμβρη ήταν για εμάς τους Έλληνες μια μέρα κατά την οποία οφείλαμε να σκεφτούμε τη σημασία της Δημοκρατίας και το θάρρος όσων προσπάθησαν να την υπερασπιστούν σε σκοτεινές και δύσκολες περιόδους της ιστορίας μας. Να τιμήσουμε όσους βασανίστηκαν και εξορίστηκαν υπερασπιζόμενοι την ιδέα της Δημοκρατίας και κάποια από τα πιο θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Επομένως, το να αφιερώσουμε χρόνο σήμερα για να σκεφτούμε τη σημασία της Φιλοσοφίας είναι κάτι δευτερεύον. Ή μήπως δεν είναι;

    Για να μπορέσουμε να καταλάβουμε τη σημασία της αγωνιστικότητας αυτών των ανθρώπων που διεκδίκησαν τα δικαιώματά τους, θα πρέπει πρώτα να έχουμε καταλάβει τι τους παρακίνησε να θυσιάσουν ακόμα και τη ζωή τους για αυτά. Τι είναι η Δημοκρατία; Πώς θα μπορούσαμε, όμως, να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα; Για να διευκολυνθούμε σε αυτή τη διερεύνηση, προστρέχουμε στα εργαλεία που μπορεί να μας προσφέρει η Πολιτική και η Κοινωνική Φιλοσοφία. Αυτοί οι δύο κλάδοι της Φιλοσοφίας μαζί με την Ηθική συνιστούν το σύνολο της πρακτικής φιλοσοφίας, δηλαδή τον τομέα αυτό της Φιλοσοφίας που μας βοηθά να καταλάβουμε πώς πρέπει να πράττουμε. Άλλοι κλάδοι της Φιλοσοφίας είναι η Γνωσιοθεωρία, η Αισθητική, η Οντολογία, η Μεταφυσική κλπ. Ανάλογα με το ερώτημα που μας απασχολεί αναζητούμε υποστήριξη σε διαφορετικό κλάδο της Φιλοσοφίας και αξιοποιούμε διαφορετικούς όρους από το εννοιολογικό της οπλοστάσιο. Πάντως, για ό,τι κι αν θέλουμε να στοχαστούμε σε βάθος μία είναι η αφετηρία που μας οδηγεί στη φιλοσοφική αναζήτηση: η αμφισβήτηση. 

Ή όπως θα έλεγε ο διαφωτιστής φιλόσοφος, Βολταίρος: 

Le doute n'est pas une condition agréable, mais la certitude est absurde. 

Ή όπως θα λέγαμε στα ελληνικά:

Η αμφισβήτηση δεν είναι μια ευχάριστη κατάσταση, αλλά η βεβαιότητα είναι παράλογη.

Το ημερολόγιο μιας εβδομάδας

Ακούστε το Γιάννη Ρίτσο να απαγγέλλει το "Ημερολόγιο μιας εβδομάδας" που έγραψε με αφορμή τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. 

• Ποιος στίχος σας προκαλεί μεγαλύτερη εντύπωση; 
• Μοιραστείτε με άλλους τις σκέψεις που σας προκαλεί το ποίημα και συνδυάστε τες με τις ιστορικές σας γνώσεις ή με γνώσεις που έχετε από αφηγήσεις ατόμων που έζησαν τα γεγονότα εκείνης της εποχής, ώστε να εμπλακείτε σε έναν διάλογο.
• Ακούστε το παρακάτω τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη και εντοπίστε στίχους που θεωρείτε ότι μπορούν να δημιουργούν "διάλογο" ανάμεσα στο συγκεκριμένο τραγούδι και το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου. 
• Σκεφτείτε την έννοια της Δημοκρατίας και προσπαθήστε να την ορίσετε. Τι πιστεύετε ότι σημαίνει η Δημοκρατία για εμάς σήμερα και τι για τους ανθρώπους εκείνης της περιόδου; Με ποιους τρόπους πιστεύετε ότι μπορούμε και οφείλουμε σήμερα να προστατεύουμε τη Δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα;

Η Γλώσσα μου

Το ποίημα με τίτλο "Η Γλώσσα μου" γράφτηκε από τον Τίτο Πατρίκιο και περιλαμβάνεται στη συλλογή "Η ηδονή των παρατάσεων" (1992). Κάτω από το ποίημα θα βρείτε ερωτήσεις που μπορούν να σας βοηθήσουν στην ερμηνευτική προσέγγιση του ποιήματος. 

Τη γλώσσα μου δεν ήταν εύκολο να

τη φυλάξω

ανάμεσα σε γλώσσες που πήγαιναν να

την καταβροχθίσουν

όμως στη γλώσσα μου συνέχιζα πάντα

να μετράω

στη γλώσσα μου έφερνα το χρόνο στα

μέτρα του κορμιού

στη γλώσσα μου πολλαπλασίαζα την

ηδονή ως το άπειρο

μ’ αυτή ξανάφερνα στο νου μου ένα

παιδί

με άσπρο σημάδι από πετριά στο κου-

ρεμένο του κεφάλι.

Πάσχιζα να μη χάσω ούτε μία της

λέξη

Γιατί σ’ αυτή τη γλώσσα μου μιλούσαν

κι οι νεκροί.

Ερωτήσεις

1. Υπάρχει κάποια εικόνα στο ποίημα η οποία να σας κέντρισε το ενδιαφέρον κατά την πρώτη ανάγνωση του ποίηματος; Αν ναι, ποια στοιχεία της σας γοήτευσαν και πώς σχηματοποιείτε αυτήν την εικόνα στη φαντασία σας;

2. Παρατηρείτε να επαναλαμβάνεται κάποια λέξη μέσα στο ποίημα; Ποια είναι αυτή και γιατί πιστεύετε ότι υπάρχει αυτή η επανάληψη;

3. Εντοπίστε τα ρήματα των δύο πρώτων στίχων. Σε τι χρόνο είναι; Γιατί πιστεύετε ότι χρησιμοποιείται η συγκεκριμένη χρονική βαθμίδα;

4. Ποιο ρηματικό πρόσωπο κυριαρχεί στο ποίημα; Με βάση αυτό τι θα λέγατε σχετικά με τις φωνές που υπάρχουν στο ποίημα; Το ποιητικό υποκείμενο μπορεί να εκφράζει έναν ευρύτερο κύκλο ανθρώπων ίσως; Αν ναι, ποιοι είναι αυτοί;

5. Το ποίημα δεν έχει μέτρο ούτε ομοιοκαταληξία. Ωστόσο, έχει ρυθμό που προκύπτει από την επανάληψη και τη συμμετρία του. Στο ποίημα εναλλάσσονται σταθερά οι μονοί ενδεκασύλλαβοι στίχοι με τους ζυγούς στίχους που έχουν πολύ μικρή έκταση, η οποία δεν είναι σταθερή σε κάθε στίχο. Γιατί πιστεύετε ότι "απομονώνονται" οι ζυγοί στίχοι; Αν συνδέσουμε, για παράδειγμα, τους στίχους που αποτελούνται μόνο από μία λέξη και υποθέσουμε ότι αποτελούν κεντρικές έννοιες - κλειδιά για την ερμηνεία, σε τι σκέψεις μπορούμε να οδηγηθούμε ως προς την ερμηνεία του ποιήματος;

6. Στο ποίημα υπάρχουν ελάχιστα σημεία στίξης. Εντοπίστε τις φορές που χρησιμοποιείται σημείο στίξης. Θεωρείτε ότι θα μπορούσε να λειτουργεί ως ένδειξη ολοκλήρωσης μιας νοηματικής ενότητας; Αν ναι, πόσες είναι και ποιο το περιεχόμενο καθεμιάς από αυτές;

7. Η τελεία αποτελεί ένδειξη ότι πρέπει να σταματήσουμε για λίγο την ανάγνωση. Με βάση αυτήν την πληροφορία, πώς αιτιολογείτε το ότι ο ποιητής επιλέγει να μας σταματήσει σε αυτό το σημείο; Παρατηρήστε πιο προσεκτικά τις λέξεις που βρίσκονται πριν από σημείο στίξης. 

8. Οι μεταπολεμικές γενιές ποιητών (όπου ανήκει και ο Τίτος Πατρίκιος) χαρακτηρίζονται από τη λεγόμενη "ενοχή του επιζώντος". Αυτό το φαινόμενο συνδέεται με την απόγνωση λόγω της άδικης απώλειας, με τις σκέψεις που έχουν να κάνουν με το "γιατί αυτοί και όχι εγώ". Εντοπίζετε μέσα στο ποίημα κάποιο στοιχείο που να θεωρείτε ότι συνδέεται με την "ενοχή του επιζώντος"; Πώς το ερμηνεύετε;

9. Καταγράψτε τα συναισθήματα που σας προκαλεί η ανάγνωση του ποιήματος. Έπειτα, σκεφτείτε πιο προσεκτικά τις λεξιλογικές επιλογές που γίνονται στο ποίημα. Τι συναισθήματα μπορεί να φανερώνουν ότι νιώθει το ποιητικό υποκείμενο; Ποιες λέξεις πιστεύετε ότι είναι πιο φορτισμένες συναισθηματικά;

10. Πιστεύετε ότι η λέξη που επαναλαμβάνεται και που εντοπίσατε στην ερώτηση 2 μπορεί να λειτουργεί ως σύμβολο; Αν ναι, τι πιστεύετε ότι συμβολίζει; Στηρίξτε την ερμηνεία σας με αναφορές στο ποίημα αξιοποιώντας διαφορετικά στοιχεία του. 

Του γιοφυριού της Άρτας

Ακολουθεί το δημοτικό τραγούδι και λίγο παρακάτω οι συνοδευτικές ερωτήσεις που διευκολύνουν την ερμηνευτική προσέγγισή του.

Του γιοφυριού της Άρτας

Σαράντα πέντε μάστοροι κ' εξήντα μαθητάδες

γιοφύρι νεθεμέλιωναν 'ς της Άρτας το ποτάμι.

Ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ εγκρεμιζόταν.

Μοιριολογούν οι μάστοροι και κλαιν οι μαθητάδες.

"Αλίμονο 'ς τους κόπους μας, κρίμα 'ς τοις δούλεψαίς μας,

ολημερίς να χτίζουμε, το βράδυ να γκρεμειέται."

Πουλάκι εδιάβη κ' έκατσε αντίκρυ 'ς το ποτάμι,

δεν εκελάιδε σαν πουλί, μηδέ σα χιλιδόνι,

παρά εκελάιδε κ' έλεγε, ανθρωπινή λαλίτσα.

"Α δε στοιχειώσετε άνθρωπο, γιοφύρι δε στεριώνει,

και μη στοιχειώσετε ορφανό, μη ξένο, μη διαβάτη,

παρά του πρωτομάστορα την όμορφη γυναίκα,

πόρχεται αργά τ' αποταχύ, και πάρωρα το γιόμα."

Τ' άκουσ' ο πρωτομάστορας και του θανάτου πέφτει.

Πιάνει, μηνάει της λυγερής με το πουλί ταηδόνι:

Αργά ντυθή, αργά αλλαχτή, αργά να πάη το γιόμα,

αργά να πάη και να διαβή της Άρτας το γιοφύρι.

Και το πουλί παράκουσε, κι' αλλιώς επήγε κ' είπε:

"Γοργά ντυσου, γοργά αλλαξε, γοργά να πας το γιόμα,

γοργά να πας και να διαβής της Άρτας το γιοφύρι."

Νά τηνε κ' εξανάφανεν από την άσπρη στράτα.

Την είδ' ο πρωτομάστορας, ραγίζεται η καρδιά του.

Από μακριά τους χαιρετά κι' από κοντά τους λέει.

"Γεια σας, χαρά σας, μάστοροι και σεις οι μαθητάδες,

μα τι έχει ο πρωτομάστορας κ' είναι βαργωμισμένος;

-Το δαχτυλίδι τόπεσε 'ς την πρώτη την καμάρα,

και ποιος να μπη και ποιος να βγη το δαχτυλίδι νά βρη;

-Μάστορα, μην πικραίνεσαι κ' εγώ να πα 'σ' το φέρω,

εγώ να μπω, κ' εγώ να βγω, το δαχτυλίδι νά βρω."

Μηδέ καλά κατέβηκε, μηδέ 'ς τη μέσ' επήγε,

"Τραύα, καλέ μ', τον άλυσο, τραύα την αλυσίδα,

τι όλον τον κόσμο ανάγειρα καί τίποτες δεν ηύρα."

Ένας πιχάει με το μυστρί, κι' άλλος με τον ασβέστη,

παίρνει κι' ο πρωτομάστορας και ρήχνει μέγα λίθο.

"Αλίμονο 'ς τη μοίρα μας, κρίμα 'ς το ριζικό μας!

Τρεις αδερφάδες ήμαστε, κ' οι τρεις κακογραμμέναις,

η μιά χτισε το Δούναβη, κ' η άλλη τον Αφράτη

κ' εγώ η πιλιό στερνότερη της Άρτας το γιοφύρι.

Ως τρέμει το καρυόφυλλο, να τρέμη το γιοφύρι,

κι' ως πέφτουν τα δεντρόφυλλα, να πέφτουν οι διαβάταις.

-Κόρη το λόγον άλλαξε, κι' άλλη κατάρα δώσε,

πόχεις μονάκριβο αδερφό, μη λάχη και περάση".

Κι' αυτή το λόγον άλλαξε, κι' άλλη κατάρα δίνει.

"Αν τρέμουν τ' άγρια βουνά, να τρέμει το γιοφύρι,

κι' αν πέφτουν τ' άγρια πουλιά, να πέφτουν οι διαβάταις,

τι έχω αδερφό 'ς την ξενιτειά, μη λάχη και περάση."

Πηγή: http://users.uoa.gr/~nektar/arts/tributes/folk_songs/paralogais.htm#9

Ερωτήσεις

1. Ποιο είναι το πρόβλημα που έχουν οι σαρανταπέντε μάστοροι κι οι εξήντα μαθητάδες;

2. Πώς λύθηκε το πρόβλημα; Θεωρείτε ότι η λύση ήταν σωστή;

3. Ποιος/α πιστεύετε ότι είναι ο/η πρωταγωνιστής/τρια του ποιήματος; Πού στηρίζετε αυτή σας τη σκέψη;

4. Κάποια από τα χαρακτηριστικά των παραλογών είναι 

i. ότι πρόκειται για αφηγηματικά ποιήματα, 

ii. ότι είναι ποιήματα με κοινωνικού χαρακτήρα δραματικά περιστατικά, 

iii. ότι είναι ποιήματα με παραμυθιακά και εξωλογικά στοιχεία και

iv. ότι είναι ποιήματα με αφηγηματική πυκνότητα (γρήγορος ρυθμός) 

Μπορείτε να εντοπίσετε αυτά τα στοιχεία στο ποίημα; 

5. Σε κάποια σημεία η τονικότητα/μέτρο (ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος) διαταράσσεται. Μπορείτε να διαβάσετε δυνατά και να εντοπίσετε σε ποιο σημείο χαλάει ο ρυθμός του ποιήματος; Γιατί πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτό στο συγκεκριμένο σημείο; Μήπως είναι κομβικό για την εξέλιξη της ιστορίας; Μήπως διαταράσσονται οι ισορροπίες της ιστορίας;

6. Σκιαγραφήστε το χαρακτήρα της γυναίκας του πρωτομάστορα. Για διευκόλυνσή σας, προσπαθήστε να αξιοποιήσετε τις εξής ερωτήσεις: Πώς θα μπορούσαν να συνδέονται οι επιλογές της γυναίκας του πρωτομάστορα με το χαρακτήρα της; Πιστεύετε ότι ήταν σωστή η επιλογή της να ακούσει το πουλάκι, να πάει να βρει το δαχτυλίδι, να πει την κατάρα και μετά να την πάρει πίσω; 

7. Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο ρόλος του πουλιού στην αφήγηση; Θεωρείτε ότι είναι σημαντικός στην ιστορία ή θα μπορούσε και να παραλειφθεί; Αιτιολογήστε την απάντησή σας με αναφορές στο κείμενο. 

8. Σκεφτείτε και περιγράψτε τη ζωή του πρωτομάστορα μετά την ολοκλήρωση του γεφυριού. 

9. Γράψτε ξανά την ιστορία: Γράψτε μια αφήγηση στην οποία αφηγήτρια θα είναι η γυναίκα του πρωτομάστορα. Τι διαφορετικό φέρνει η δική σας εκδοχή σε σχέση με το πρωτότυπο;