Εργαλεία για τη μελέτη της λατινικής γλώσσας

Η λατινική γλώσσα έχει αφήσει μεγάλη κληρονομιά σε γραπτά κείμενα, τα οποία μελετώνται μέχρι και σήμερα. Γι' αυτό το λόγο διδάσκεται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ως υποχρεωτικό μάθημα για τους μαθητές που επιλέγουν την ομάδα προσανατολισμού ανθρωπιστικών σπουδών και φυσικά διδάσκεται στις Φιλοσοφικές Σχολές. Παρότι αποτελεί "πρόγονο" πολλών ευρωπαϊκών γλωσσών και έχει άμεση γλωσσική συγγένεια με την ελληνική, πολλές φορές μοιάζει ακατανόητη και οι λεξιλογικές και γραμματικές ιδιομορφίες μας προξενούν πονοκέφαλο... Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτήν την κατάσταση; Τα παρακάτω εργαλεία μάς παρέχουν λύσεις, ώστε να μελετήσουμε χωρίς προβλήματα τη λατινική. Ακολουθούν μια σειρά από λεξικά, γραμματικές και σώματα κειμένων που μπορούν να διευκολύνουν την μαθησιακή διαδικασία: 

1. Λεξικά και σώματα κειμένων

-Perseus: εδώ μπορείτε να βρείτε λεξικό με μετάφραση των λέξεων στα αγγλικά. Επίσης, μέσω της σελίδας Perseus μπορείτε να έχετε πρόσβαση σε ένα μεγάλο μέρος της κλασικής γραμματείας (αρχαιοελληνικής και λατινικής) με μετάφραση στα αγγλικά. 

-Logeion: εδώ μπορείτε να βρείτε τις σημασίες των λέξεων με παραβολή παραδειγμάτων από την λατινική γραμματεία. Η ερμηνεία των λέξεων παρατίθεται σε πλήθος γλωσσών, όπως τα αγγλικά, τα γερμανικά, τα ολλανδικά και τα κινεζικά.

2. Γραμματικές

-NihilScio: Δηλαδή "δεν ξέρω τίποτα". Ένας ευφυής τίτλος για μια ιστοσελίδα που παρέχει πλήθος πληροφοριών για αμέτρητες λέξεις, καθώς επίσης και την κλίση τους. Συνδυάζοντας λεξικό και γραμματική με αναλυτικούς πίνακες μπορεί να μας παράσχει σημαντικότατη υποστήριξη κατά τη διάρκεια της μελέτης. 

-Γραμματική Τζάρτζανου: το κλασικό σχολικό (και όχι μόνο) εργαλείο για τη λατινική γραμματική που χρησιμοποιείται εδώ και πολλά χρόνια και επικουρεί την μελέτη μας με τον καλύτερο τρόπο. 

-Εθνικό αρχείο του Ηνωμένου Βασιλείου: εδώ μπορείτε να μελετήσετε τη γραμματική οργανωμένη σε κατηγορίες ανά μέρος του λόγου, σε εύχρηστους και ευπαρουσίαστους πίνακες.

Η παραγωγή γραπτού λόγου για κάθε τάξη

 

Διάγραμμα Σταδίων Συγγραφής

1️⃣ Προ-συγγραφικό στάδιο 

1. Έρευνα: ψάχνω πληροφορίες για το θέμα μέσα από πηγές (διαδίκτυο, σχολικά εγχειρίδια, συζήτηση με καθηγητές, συμμαθητές κ.λπ.)

2. Σκέφτομαι και ανακαλώ τις γνώσεις που έχω για το θέμα. Επίσης, στέκομαι με κριτική διάθεση απέναντι σε όσα γνωρίζω και κάνω μια πρώτη ανάλυση. 

3. Καταγράφω τις ιδέες μου και τις οργανώνω/κατηγοριοποιώ.

4. Μελετώ καλά το επικοινωνιακό πλαίσιο και προσαρμόζω το περιεχόμενο και τη γλώσσα σε αυτό:

Πομπός → ποιος γράφει (εγώ ως τι; ως μαθητής, ως πολίτης κ.λπ.).

Δέκτης → σε ποιον απευθύνομαι.

Μήνυμα → τι θέλω να πω.

Σκοπός → γιατί γράφω (πληροφορώ, πείθω, αφηγούμαι, περιγράφω).

Περίσταση → σε ποιο πλαίσιο γράφω (για εκδήλωση, για συνέδριο, για σχολική γιορτή κ.λπ.).

Κειμενικό είδος → τι μορφή θα έχει (άρθρο, επιστολή, δοκίμιο κ.λπ.).

5. Φτιάχνω ένα σχέδιο για το κείμενο που θα γράψω (διάγραμμα, νοητικός χάρτης, σύντομες προτάσεις, λέξεις κλειδιά ανά ενότητα κ.λπ.)

2️⃣ Συγγραφικό στάδιο – Συνθέτω το κείμενό μου

3️⃣ Μετα-συγγραφικό στάδιο – Ελέγχω & Βελτιώνω

1. Ελέγχω την επιχειρηματολογία μου και την συνεκτικότητα του λόγου μου (έχει λογική αλληλουχία η σκέψη μου;).

2. Τσεκάρω αν το κείμενό μου έχει συνοχή (γλωσσικοί δείκτες συνάφειας ιδεών, π.χ. επαρκής χρήση διαρθρωτικών λέξεων που αναδεικνύουν τη σχέση των νοημάτων, όπως επίσης - προσθήκη, λόγω - αιτία, πρώτον - ιεράρχηση, επομένως - συμπέρασμα κ.λπ.) και αν έχει την τυπική οργάνωση του λόγου ανάλογα με το κειμενικό είδος και το σκοπό της επικοινωνίας (π.χ. άρθρο γνώμης - επιχειρηματολογία -> εισαγωγική παράγραφος για αφόρμηση και αναφορά θέματος, κυρίως θέμα με ανάπτυξη των επιχειρημάτων και καταληκτική παράγραφος με συμπεράσματα).

3. Ελέγχω αν έχω χρησιμοποιήσει το κατάλληλο λεξιλόγιο και γενικά τις γλωσσικές επιλογές που ανταποκρίνονται στην επικοινωνιακή περίσταση (π.χ. αν γράφω επιστημονικό άρθρο, χρησιμοποιώ απρόσωπο λόγο, π.χ. γ' πρόσωπο και περιγραφικό/ερμηνευτικό λόγο, π.χ. λεξιλόγιο όπως "είναι", "αποδεικνύεται", "αναφέρεται", "εξηγείται" κ.λπ.). Επίσης, ελέγχω αν το λεξιλόγιό μου εκφράζει με σαφήνεια και περιεκτικότητα το νόημα που θέλω να αποδώσω. Τέλος, προσπαθώ να παρουσιάζει το κείμενό μου λεξιλογικό πλούτο.

4. Διορθώνω ορθογραφικά/συντακτικά λάθη.

Διάγραμμα Εισαγωγής Λατινικών

 

Δείτε εδώ το διάγραμμα της Εισαγωγής των Λατινικών. Αφού το μελετήσετε, κάντε κλικ εδώ για να ελέγξετε τις γνώσεις σας μέσα από την διαδραστική άσκηση κλειστού τύπου.

Λατινικά Κείμενο 18

 

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

A΄ κλίση

Hispania-ae

Roma-ae

via-ae

spelunca-ae

cauda-ae

clava-ae

Β΄ κλίση

locus-i, αρσενικό. Ετερογενές: πληθυντικός loca-οrum, ουδέτερο.

Romulus-i

fluvius-ii/-i

Cacus-i

somnus-i

vestigium-ii/-i

Γ΄ κλίση

Hercules-is/-i

bos-bovis

Geryon-onis

urbs-urbis

Tiberis-is

pastor-oris

vis (ελλειπτικό)

grex-gregis

pars-partis 

Δ΄ κλίση

mugitus-us

ΡΗΜΑΤΑ

1η Συζυγία

excito, excitavi, excitatum, excitāre

conor, conatus sum, conatum, conāri (αποθετικό)

2η Συζυγία

video, vidi, visum, vidēre

amoveo, amovi, amotum, amovēre

prohibeo, prohibui, prohibitum, prohibēre

3η Συζυγία

adduco, adduxi, adductum, adducĕre

dico, dixi, dictum, dicĕre

condo, condidi, conditum, condĕre

reficio, refeci, refectum, reficĕre

traho, traxi, tractum, trahĕre

averto, averti, aversum, avertĕre

aspicio, aspexi, aspectum, aspicĕre

pergo, perrexi, perrectum, pergĕre

verto, verti, versum, vertĕre

confundo, confudi, confusum, confundĕre

converto, converti, conversum, convertĕre

interficio, interfeci, interfectum, interficĕre

4η Συζυγία

dormio, dormivi , dormitum, dormire

sentio, sensi, sensum, sentire

audio, audivi, auditum, audire

*Παραβολή με αρχαία ελληνικά: 

Λατινικά Κείμενο 17

 

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

A΄ κλίση

causa -ae (θηλυκό)

lacrima -ae (θηλυκό)

Β΄ κλίση

Galli -orum (αρσενικό, δεν έχει ενικό)

Germani -orum (αρσενικό, δεν έχει ενικό)

fatum -i (ουδέτερο)

tabernaculum -i (ουδέτερο)

castra -orum (ουδέτερο, ετερόσημο)

testamentum -i (ουδέτερο)

Γ΄ κλίση

timor, timoris (αρσενικό)

vox, vocis (θηλυκό)

mercator -oris (αρσενικό)

magnitudo, magnitudinis (θηλυκό)

corpus, corporis (ουδέτερο)

virtus, virtutis (θηλυκό)

pudor -oris (αρσενικό) (δεν έχει πληθυντικό)

falimiliaris -is (αρσενικό)

Δ΄ κλίση

exercitus -us (αρσενικό). Δοτική ενικού exercitui & exercitu

vultus -us (αρσενικό)

Ε΄ κλίση

res, rei (θηλυκό)

ΡΗΜΑΤΑ

1η Συζυγία

occupo, occupavi, occupatum, occupāre

praedico, praedicavi, praedicatum, praedicāre

miseror, miseratus sum, miseratum, miserāri (αποθετικό)

obsigno, obsignavi, obsignatum, obsignāre

perturbo, perturbavi, perturbatum, perturbāre

2η Συζυγία

remaneo, remansi, –, remanēre

teneo, tenui, tentum, tenēre

habeo, habui, habitum, habēre

3η Συζυγία

cupio, cupi(v)i, cupitum, cupĕre 3(15)

discedo, discessi, discessum, discedĕre

adduco, adduxi, adductum, adducĕre

fingo, finxi, fictum, fingĕre

abdo, abdidi, abditum, abdĕre

queror, questus sum, questum, queri (αποθετικό)

Λατινικά Γ' ΓΕΛ Κείμενο 16

Μήπως σας δυσκολεύουν οι συζυγίες των ρημάτων ή οι κλίσεις των ουσιαστικών στα λατινικά;; Ελάτε να τα μελετήσουμε παρέα με μια χρωματική κωδικοποίηση που εξυπηρετεί την οπτική διαφοροποίηση και, κατά συνέπεια, την αποτελεσματικότερη μάθηση! Εύχομαι η ιδέα μου να σας φανεί χρήσιμη στη μελέτη σας!! 

*Σημείωση: 

-με κόκκινο χρώμα σημειώνονται τα ρήματα α' συζυγίας

-με πράσινο χρώμα σημειώνονται τα ρήματα β' συζυγίας

-με πορτοκαλί χρώμα σημειώνονται τα ρήματα γ' συζυγίας (με κίτρινο τα γ' στα 15)

-με μπλε σημειώνονται τα ρήματα δ' συζυγίας

Πάμε και με τα ουσιαστικά: 

α' κλίση, β' κλίση, γ' κλίση, δ' κλίση, ε' κλίση. 

*Πάνω από τα ουδέτερα εμφανίζεται μια μαύρη κουκίδα.