Κ.Π. Καβάφης: Η πόλις

 

Κ.Π. Καβάφης: 29 Απριλίου 1863 - 29 Απριλίου 1933

"Οι πιο απαρατήρητές μου πράξειςκαι τα γραψίματά μου τα πιο σκεπασμένα —από εκεί μονάχα θα με νιώσουν." Κρυμμένα (1908)

(Ακολουθεί το ποίημα με ενδεικτικές ερωτήσεις για τη διευκόλυνση της ερμηνευτικής προσπάθειας του αναγνώστης ή για διδακτική αξιοποίηση)

Η πόλις

Είπες· «Θα πάγω σ’ άλλη γη, θα πάγω σ’ άλλη θάλασσα.

Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλύτερη από αυτή.

Κάθε προσπάθεια μου μια καταδίκη είναι γραφτή·

κι είν’ η καρδιά μου — σαν νεκρός — θαμμένη.

Ο νους μου ώς πότε μες στον μαρασμόν αυτόν θα μένει.

Όπου το μάτι μου γυρίσω, όπου κι αν δω

ερείπια μαύρα της ζωής μου βλέπω εδώ,

που τόσα χρόνια πέρασα και ρήμαξα και χάλασα.»

Καινούριους τόπους δεν θα βρεις, δεν θά βρεις άλλες θάλασσες.

Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς

τους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς·

και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ’ ασπρίζεις.

Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού — μη ελπίζεις —

δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.

Έτσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ

στην κόχη τούτη την μικρή, σ’ όλην την γη την χάλασες.

Ενδεικτικές ερωτήσεις

1. Το ποιητικό υποκείμενο απευθύνεται σε κάποιον του οποίου τα λόγια παρουσιάζονται μέσα στα εισαγωγικά. Τι είχε αναφέρει αυτό το πρόσωπο; 

2. Στον τέταρτο στίχο της πρώτης στροφής η παρομοίωση μπαίνει ανάμεσα σε διπλές παύλες. Σχολιάστε την παρομοίωση και έπειτα τις διπλές παύλες. Τι λειτουργία πιστεύετε ότι εξυπηρετούν εδώ; 

3. Τι απαντά το ποιητικό υποκείμενο στα λόγια του προσώπου στο οποίο απευθύνεται;

4. Στον πέμπτο στίχο της δεύτερης στροφής έχουμε και πάλι διπλές παύλες. Έχουν την ίδια λειτουργία με παραπάνω; Τι σημασία πιστεύετε ότι έχουν για το ποίημα αυτές οι δύο φράσεις "σαν νεκρός/μη ελπίζεις";

5. Σε ποιον πιστεύετε ότι απευθύνεται το ποιητικό υποκείμενο;

6. Αν υποθέσουμε ότι κάποια στοιχεία του ποιήματος λειτουργούν συμβολικά, τι πιστεύετε ότι συμβολίζει η πόλη, οι θάλασσες, οι γειτονιές και το πλοίο; 

7. Τι εμπειρίες φαντάζεστε ότι θα μπορούσε να έχει το ποιητικό υποκείμενο; Τι νομίζετε ότι μπορεί να είναι αυτό που "ρήμαξε" τη ζωή του;

8. Ποιες φωνές θα μπορούσε να εκφράζει το ποιητικό υποκείμενο κατά τη γνώμη σας; 

9. Στο β' στίχο της β' στροφής έχουμε διασκελισμό και έπειτα τελεία. Γιατί πιστεύετε ότι τονίζεται η φράση "στους ίδιους"; Κατά τη γνώμη σας, έχει κάποια ιδιαίτερη σημασία μέσα στο ποίημα; Τι συμβολίζουν για εσάς οι ίδιοι δρόμοι;

10. Σε κάθε στροφή ομοιοκαταληκτούν ο 1ος με τον 8ο στίχο, ο 2ος με τον 3ο, ο 4ος με τον 5ο και ο 6ος με τον 7ο. Επίσης, σε κάθε στροφή σημειώνονται πολλά σημεία στίξης. Διαβάστε δυνατά το ποίημα ακολουθώντας το ρυθμό που δημιουργεί η ομοιοκαταληξία και σεβόμενοι/ες τα σημεία στίξης παρατηρήστε την αίσθηση που σας δημιουργεί η ανάγνωση. Πώς πιστεύετε ότι σχετίζεται αυτό με το περιεχόμενο του ποιήματος;

11. Παρατηρήστε τους μόνους στίχους που δεν ομοιοκαταληκτούν ζευγαρωτά σε κάθε στροφή. Στην πρώτη στροφή η ομοιοκαταληξία γίνεται με τις λέξεις "θάλασσα" και "χάλασα" και στη δεύτερη με τις ίδιες ακριβώς λέξεις, αλλά σε πληθυντικό αριθμό αυτή τη φορά. Πώς εξηγείτε το γεγονός ότι η θάλασσα της πρώτης στροφής στη δεύτερη γίνεται θάλασσες; 

12. Ας υποθέσουμε ότι τελικά το ποιητικό υποκείμενο έκανε έναν εσωτερικό μονόλογο και απευθυνόταν στον εαυτό του. Ξαναγράψτε τη δεύτερη στροφή εκφράζοντας τις δικές σας σκέψεις πάνω στις εμπειρίες που περιγράφονται στην πρώτη στροφή.