Κανόνες ακολουθίας των χρόνων και ιδιόμορφη ακολουθία των χρόνων

Κανόνες ακολουθίας των χρόνων

Στα λατινικά διακρίνουμε τη χρονική σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια συγκρίνοντας τον χρόνο εκφοράς της πρώτης με την δεύτερη. 

Αν έχουμε εξάρτηση από αρκτικό χρόνο (αναφορά στο παρόν), δηλαδή αν το ρήμα της κύριας είναι σε οριστική ενεστώτα, μέλλοντα, συντελεσμένου μέλλοντα, παρακειμένου (με σημασία ενεστώτα), σε προστακτική ενεστώτα ή μέλλοντα ή σε προτρεπτική υποτακτική (υποτακτική ενεστώτα), τότε:

αν στην δευτερεύουσα έχουμε:

• ενεστώτα - δηλώνεται το σύγχρονο στο παρόν
• παρακείμενο - δηλώνεται το προτερόχρονο στο παρόν
• ενεστώτα ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας - δηλώνεται το υστερόχρονο στο παρόν

Αν έχουμε εξάρτηση από ιστορικό χρόνο (αναφορά στο παρελθόν), δηλαδή αν το ρήμα της κύριας είναι σε παρατατικό, παρακείμενο ή υπερσυντέλικο, τότε:

αν στην δευτερεύουσα έχουμε 

• παρατατικό - δηλώνεται το σύγχρονο στο παρελθόν
• υπερσυντέλικο - δηλώνεται το προτερόχρονο στο παρελθόν
• παρατατικό ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας - δηλώνεται το υστερόχρονο στο παρελθόν

Ιδιόμορφη ακολουθία των χρόνων 

Σε κάποιες δευτερεύουσες προτάσεις γίνεται πάντα συγχρονισμός της δευτερεύουσας με την κύρια, δηλαδή δηλώνεται μόνο το σύγχρονο είτε στο παρόν είτε στο μέλλον.

Για να δηλωθεί το σύγχρονο στο παρόν έχουμε εξάρτηση από αρκτικό χρόνο και στην δευτερεύουσα υποτακτική ενεστώτα.

Για να δηλωθεί το σύγχρονο στο παρελθόν έχουμε εξάρτηση από ιστορικό χρόνο και στην δευτερεύουσα υποτακτική παρατατικού.

Πίνακας 1. Αρκτικοί και ιστορικοί χρόνοι

Αρκτικοί	Ιστορικοί
Οριστική ενεστώτα	Οριστική παρατατικού
Οριστική μέλλοντα	Οριστική παρακειμένου
Οριστική συντελεσμένου μέλλοντα	Οριστική υπερσυντελίκου
Οριστική παρακειμένου με σημασία ενεστώτα
Προτρεπτική υποτακτική (υποτακτική ενεστώτα)
Προστακτική ενεστώτα
Προστακτική μέλλοντα

Πίνακας 2. Εξάρτηση από αρκτικό χρόνο

Χρόνος δευτερεύουσας	Χρονική σχέση	Χρονική βαθμίδα
Ενεστώτας	Σύγχρονο	παρόν
Παρακείμενος	Προτερόχρονο	παρόν
Ενεστώτας ενεργ. περιφρ. συζυγίας	Υστερόχρονο	παρόν

Πίνακας 3. Εξάρτηση από ιστορικό χρόνο

Χρόνος δευτερεύουσας	Χρονική σχέση	Χρονική βαθμίδα
Παρατατικός	Σύγχρονο	παρελθόν
Υπερσυντέλικος	Προτερόχρονο	παρελθόν
Παρατατικός ενεργ. περιφρ. συζυγίας	Υστερόχρονο	παρελθόν

Πίνακας 4. Ιδιόμορφη ακολουθία των χρόνων

Σε ειδικές κατηγορίες δευτερευουσών, γίνεται πάντα συγχρονισμός με την κύρια.

Είδος εξάρτησης	Χρόνος κύριας	Χρόνος δευτερεύουσας	Τι δηλώνεται
Εξάρτηση από αρκτικό χρόνο	Παρόν	Υποτακτική ενεστώτα	Σύγχρονο στο παρόν
Εξάρτηση από ιστορικό χρόνο	Παρελθόν	Υποτακτική παρατατικού	Σύγχρονο στο παρελθόν